Haberler
Bilim & Teknoloji
Yaşam
Kültür & Sanat
Haberler
Bilim & Teknoloji
Kültür & Sanat
Dünya’nın güzelliği; Nabimya’dan Kanada’ya kadar. Eğer bir saniyeliğine izin verirseniz, gezegenimiz sizi büyüleyebilir. 11’nci Uluslararası Yılın Manzara Fotoğrafçısı yarışmasında Jüri Başkanı olan Peter Eastway’e göre Dünya’nın güzelliğini yakalamak için “Sabır, sebat ve kararlılık” gerekiyor. Çok hızlı hareket ederseniz, etrafınızdaki dünyanın büyüleyici detaylarını kaçırırsınız. Bu yılın yarışmasında dünya çapından 3.500’ü aşkın başvuru kabul edilmiş. Andrew Mielzinski, […]
Fil Mary, duşun kraliçesi. Berlin Hayvanat Bahçesi’nde yaşayan bir çift fil, bir hortumu nasıl esnek bir duş başlığı biçiminde kullanacaklarını çözmüş. Bu filler temizlenmek için su kullanmakla kalmıyor, aynı zamanda suyu da kapatıyorlar; bunu yaparken birbirlerine şaka yapma amacı güdüyor olabilirler. Gözlemlenen bu davranışlar dün Cell Press bülteni Current Biology‘de yayımlanan bir çalışmada detaylarıyla anlatılırken, […]
İşte manşet: Görünüşe göre arılar su altında hayatta kalabiliyor. Çılgınca değil mi? Fakat daha da çılgınca olanı, pek çok bilimsel keşifte olduğu gibi bu keşfin de kazara başlamış olması. Bilim insanları bal arılarındaki diyapozun (biyolojik gelişimin durduğu, kış uykusuna benzeyen bir durum) incelendiği bir araştırma üzerinde çalışıyormuş. Diyapoz yapan arıların sessizliğe bürünüp soğuyor ve etrafta […]
Bazı karıncalar birbiri üzerinde ameliyat yapacak şekilde evrimleşmiş. Popular Science yazarı Rachel Feltman, Bu Hafta Öğrendiğim En Garip Şey podcastinde birkaç hafta önce kendi kendilerini tedavi edebilen primatlarla ilgili konuştuğunu ve hastalıklara yiyeceklerle, merhemlerle tedavi uygulayan başka hayvanlar hakkında daha fazla bilgiyle geri döneceğinin sözünü verdiğini aktarıyor. Fakat çok daha çılgınca bir şeyle alakalı yeni […]
İki asırdan biraz daha öncesinde, 1800 yılında, yaklaşık bir milyar insan Dünya’yı evi benimsemişti. Sadece bir asır sonra bu sayı 600 milyon daha arttı. Günümüzde ise gezegende yaklaşık 8 milyar insan var. Yeni bir çalışmaya göre ekosfer için sürdürülemez olan bu tip bir büyüme, yüzyıl bitmeden önce bir ‘nüfus ayarının’ gerçekleşme riskini de beraberinde getiriyor. […]
17 yaşındaki Alex Messenger, 2005 yılında hayatının gezintisini yapıyordu. Beş arkadaşıyla birlikte Kanada’nın yarı arktik tundralarında 1.000 km’lik bir kano yolculuğuna çıkmıştı. 42 gün boyunca vahşi doğada kalarak kürek çekmeyi, kamp yapmayı ve ıssızlığın tadını çıkarmayı planlamışlardı. Fakat Messenger tek başına kısa bir gezintiye çıkıp bir bozayı tarafından yaralandığında her şey değişti. Messenger dağ sırtına […]
Kumdan kaleniz için doğru kum, su ve hava karışımını nasıl bulabilirsiniz? Kumun kolayca dağılan tabiatına rağmen, Guinner Rekorlar Kitabı’na göre dünyanın şimdiye dek yapılmış en uzun kumdan kalesi (2021’de Danimarka’da yapılmış) 21,16 metre uzunluğunda. Peki kumdan kaleler nasıl dağılmadan kalıyor? Bunun için doğru kum, su ve hava karışımı gerekiyor. Colorado Eyalet Üniversitesinde çalışan jeoteknik mühendisi […]
Suyun ateşi söndürdüğünü çok küçük bir yaşta öğrenmişsinizdir. Çocukken bizlere yangın güvenliğinin bu yönünün çok önemli olduğu söylenmişse de, genelde suyun alevleri nasıl bastırdığını bilimsel açıdan çok detaylı öğrenmeyiz. Peki su ateşi nasıl söndürüyor? Zannettiğinizden daha farklı söndürüyor olabilir. ABD Orman Bakanlığına bağlı Missoula Yangın Bilimleri Laboratuvarında çalışan alev tutuşma ve davranışı uzmanı Sara McAllister, […]
Bitki ebeveynliğinde en sinir bozucu şeylerden biri de tahmin yürütmektir. Yapraklı çocuklarınızın susayıp susamadığını, çok fazla güneşte kalıp kalmadığını ya da sadece yerlerini mi sevmediğini zamanla daha iyi tahmin edersiniz; ancak bu esnada bazıları ölmeden değil. Neyse ki besin eksikliği, nasıl tespit edeceğinizi bilirseniz daha kolay yorumlayabileceğiniz sorunlardan biridir. Eğer çok sararan veya kahverengiye dönen […]
Dünya’nın tektonik levhalarında meydana gelen hareketler, yeni bir araştırmaya göre deniz seviyelerini yükselip alçalmaya zorlayarak 36 milyon yıllık döngüler halinde dolaylı şekilde biyoçeşitlilik artışlarını tetikliyor. Aralarında yerbilimcilerin bulunduğu araştırmacılar, jeolojik değişimlerin yön verdiği deniz seviyelerindeki bu değişim döngülerinin denizde yaşayan canlı türlerinde en az 250 milyon yıldan beri önemli bir etki meydana getirdiğini düşünüyor. Su […]
Gezegenimizdeki depremlerin büyük bir bölümü, kıtaları ve okyanus tabanlarını meydana getiren tektonik levhalar sebebiyle gerçekleşiyor. Tektonik levhalar dağların, yanardağların ve depremlerin yanında başka bir jeolojik yapıyı daha meydana getiriyor: Dünya’nın kabuğundaki fay adı verilen çatlakları. Tektonik levhaların faaliyeti sonucu yerkürenin kırılması veya çatlamasıyla oluşan faylarda, yarığın her iki yanındaki kayalar birbirine sürterek hareket ediyor. Bu […]
Son yıllarda dünyanın bir çok yerinde meydana gelen afetler; depremler, orman yangınları, maden kazaları, kuraklıklar, kasırgalar pek çok şekilde tanımlanabilir. Bu afetlere eşi görülmemiş diyebilir, bunları üzücü şeklinde adlandırabiliriz. Bu felaketleri gören herkes, yaşanan olayların ne kadar yıkıcı olduğunu bir an bile tereddüt etmeden kabul edecektir. Fakat ne şekilde tanımlarsanız tanımlayın, onlara doğal demeyin. Bir […]
6 Şubat’ta Türkiye’nin güneyi ve Suriye’nin kuzeyinde meydana gelen deprem, bölgenin birden çok tektonik levha arasındaki sınırda bulunması yüzünden çok ölümcül oldu. Güçlü depremlerin verebileceği hasarı artırabilen diğer etmenler ise zemin ve bina yapısı. Pazartesi günü meydana gelen iki yıkıcı depremin ardından 20 bine yakın insan hayatını kaybederken, on binlercesi ise yaralandı ve evsiz kaldı. […]
Gezegenimiz Dünya, eskiden derin dondurucu ve hurda sıkıştırma makinesinin karışımı gibi bir şeydi. Gezegen tarihinin önemli bir kısmında, bir kutuptan diğerine kadar her şey en az bir kilometre kalınlığındaki bir buz örtüsü altında sıkışmış durumdaydı. Bilim insanları bu zamanlara kar topu Dünya adını veriyor. Eski zamanlarda yaşayan bazı hayvanlar, yaklaşık 720 ila 580 milyon yıl […]
Bilim insanlarının yeni araştırması, alt tarafları ve kaslarının çok saydam olmasıyla bilinen cam kurbağalarının nasıl “görünmez” olduklarını gösteriyor. Kurbağalar bunun için kan hücrelerinin neredeyse tamamını yansıtıcı özelliğe sahip karaciğerlerinde saklıyor. Amerikan Doğa Tarihi Müzesi ve Duke Üniversitesinde çalışan bilim insanlarının dün Science bülteninde yayımlanan çalışması, kan pıhtılarıyla alakalı yeni araştırmalara yol açabilir. Kırmızı kan hücrelerinin […]
Otomobil endüstrisinin geleceğinin elektrikli taşıtlarda yattığı son yıllarda açıklık kazandı. İklim değişikliğiyle yapılan mücadeleyi kazanmak sizin için önemliyse, bu gelişme iyi bir şey. Birçok otomobil üreticisi en geç 2035 yılında benzinli otomobil üretimini bırakmayı, Avrupa Birliği benzin ve dizel ile çalışan araç satışını 2035 yılında yasaklamayı hedefliyor. Türkiye ise kısa süre sonra ilk yerli elektrikli […]
Günümüzde kitlesel bir yok oluşun ortasında olan Dünya, her yıl binlerce canlı türü kaybediyor. Bilim insanları ise yeni araştırmalarında, çevresel değişimlerin sebep olduğu ilk kitlesel yok oluşun zannedilenden milyonlarca yıl önce gerçekleştiğini ileri sürüyor. Çoğu dinozorun 66 milyon önce, Kretase döneminin sonunda ortadan kaybolduğu biliniyor. Bunun öncesinde ise Dünya’daki canlıların büyük çoğunluğu, yaklaşık 252 milyon […]
Everest Dağı, dünyanın en uzun dağı. Fakat Amerikan Jeofizik Birliğinin haber sitesi Eos’taki bir makaleye göre bazen en uzun ikinci dağ oluyor. İki yıl önce yürütülen bir çalışmaya göre bunun sebebi, dağdaki hava basıncının yıl boyunca önemli derecede dalgalanması ve “algılanan zirve yüksekliğinin”, ikinci en büyük dağ olan K2’nin altına inmesine yol açması. İngiltere’deki Loughborough […]
Bilinen tüm gezegenler arasında Dünya, bir gezegen yaşam için ne kadar dost olabilirse yaşama karşı o kadar dost. Yoksa değil mi? Bilim insanlarının yürüttüğü yeni çalışma, Jüpiter’in yörüngesinin değişmesi halinde Dünya’nın günümüzde olduğundan daha yaşanabilir olacağını gösteriyor. Bir gezegenin kendi yıldızı etrafında mükemmel ölçüde dairesel bir yörüngesi varsa, yıldız ile gezegen arasındaki uzaklık asla değişmez. […]
Evrimsel biyolojide uzun zamandır süregelen bir kurala göre acımasız derecede bencil olan doğal seçilim, üreme başarısını artırmaya yardımcı olan özellikleri destekliyor. Bu durum, genelde seçilim “gücünün” hayatın ilk dönemlerinde ve üreme yılları boyunca ortaya çıkan zararlı mutasyonları ortadan kaldırmak üzere donandığı anlamına geliyor. Fakat yaşla birlikte doğurganlık azalıyor ve seçilimin vücutlarımızda gerçekleşen şeyleri görmediği söyleniyor. […]
Bu yılın Ocak ayında patlayan Hunga Tonga-Hunga Ha’api deniz altı volkanı, yeni bir çalışmayla da onaylandığı üzere modern çağın en patlayıcı volkanik olaylarından birisiydi. Bath Üniversitesinde çalışan bilim insanlarının öncülüğünde yürütülen ve üç gün önce Nature bülteninde yayımlanan bir araştırmada, kapsamlı uydu verileri ve yer seviyesinde yapılan gözlemler bir araya getiriliyor. Sonuçlar, patlamanın hem büyüklük […]
Bir gezegende yaşamın gelişmesi için gereken önemli koşullardan biri de sıvı su. Bern Üniversitesi, Zürih Üniversitesi ve Almanya Araştırma Rekabeti Merkezi (NCCR) Gezegen Bölümünde çalışan araştırmacıların yeni bir çalışmada aktardıklarına göre sıvı su, Dünya’dan çok farklı olan gezegenlerde de milyarlarca yıl boyunca var olabilir. Bu durum, Dünya merkezli mevcut yaşanabilir gezegen fikrini sorgulamaya itiyor. Dünya’daki […]
Dünyanın kıyısal kesimleri hızla şehirleşiyor. Fakat bu artan insan mevcudiyetinin okyanusta yaşayan türleri nasıl etkileyebileceği tamamen anlaşılmış değil. Miami Üniversitesi Rosenstiel Deniz ve Atmosfer Bilimleri Ana Bilim Dalında çalışan araştırmacıların öncülük ettiği yeni bir çalışmada, bilim insanları üç köpek balığı türünün (boğa, hemşire ve büyük çekiçbaş) Miami şehrine göre hareketini takip etmiş. Kıyısal mega şehirden […]
Dünyanın kıyısal kesimleri hızla şehirleşiyor. Fakat bu artan insan mevcudiyetinin okyanusta yaşayan türleri nasıl etkileyebileceği tamamen anlaşılmış değil. Miami Üniversitesi Rosenstiel Deniz ve Atmosfer Bilimleri Ana Bilim Dalında çalışan araştırmacıların öncülük ettiği yeni bir çalışmada, bilim insanları üç köpek balığı türünün (boğa, hemşire ve büyük çekiçbaş) Miami şehrine göre hareketini takip etmiş. Kıyısal mega şehirden […]
Yapımı on yıl süren ve 2016’nın sonlarında yayınlanan Planet Earth 2 belgeseli, gençler arasında büyük beğeni toplamış ve yayınlandığı gün bir şarkı yarışmasından daha fazla izlenmişti. İngiltere’deki istatistiklere göre belgeseli 16-35 yaş arasındaki 1,8 milyon seyirci izlerken, The X Factor şarkı yarışmasını ise 1,4 milyon kişi izlemişti. Filmde çekilen inanılmaz görüntülere bakıldığında, sonuç çok da […]
Paleobotanikçi David Greenwood, Avustralya’da onlarca yıldır fosil bitki toplamış. Bu bitkilerin bazıları o kadar iyi korunmuş ki, milyonlarca yıllık olduklarına inanmak zor. Bu fosiller, gelişip serpildikleri antik dünyaya dair detaylar barındırıyor. Greenwood ve Yeni Güney Galler Üniversitesinde iklim modellemecisi ve araştırmacı David Hutchinson ile Connecticut Üniversitesi Yerbilimleri Bölümünde çalışan paleobotanikçi Tammo Reichgelt’in yer aldığı bir […]
Nesli tükenmiş hayvanların beslenme şekilleri, bu hayvanların yaşam şekline, davranışına, evrimine ve nihayetinde yok olmasına dönük ipuçları barındırıyor. Fakat bir hayvanın beslenme şeklinin milyonlarca yıl sonra incelenmesi, organik maddedeki kimyasal beslenme işaretlerinin aradan geçen zamanda yeterince korunamaması yüzünden kolay değil. Şimdiyse Max Planck Enstitüsü Evrimsel İnsanbilim Bölümünde çalışan bilim insanlarının öncülük ettiği uluslararası bir araştırma […]
Ulusal Avustralya Üniversitesinde (ANU) yürütülen yeni çalışmaya göre evrimin hammaddesi, yabani hayvanlarda düşündüğümüzden çok daha fazla miktarda bulunuyor. Darwinci evrim sürecinde doğal seçilim, bireylerin hayatta kalması ve üremesi için fayda sağlayan genetik değişimlerle sonuçlanıyor. Evrimin gerçekleşme hızı, büyük oranda bireyler arasındaki genetik farklılıklara bağlı. ANU’da çalışan Tr. Timothee Bonnet öncülüğündeki uluslararası bir araştırma takımı, bu […]
Bilim insanlarının yürüttüğü uluslararası bir araştırmada, nesli tükenmiş ilan edilmeyen tüm karasal omurgalı türlerin küresel çapta gerçekleştirilen ilk değerlendirmesi sunuluyor ve 500’den fazla türün ‘kayıp’ olarak düşünüldüğü belirleniyor; yani bu türleri 50 yıldan uzun süredir kimse görmemiş. Doğa Koruma Birliğinin Nesli Tehlike Altındaki Türler Kırmızı Listesindeki (IUCN Kırmızı Liste) 32.802 türe ait bilgileri inceleyen araştırmacılar, […]
Yayımlanan yeni bir çalışmada, günümüze çok benzeyen buzla örtülü bir dünyada hızlı bir iklim değişimi dönemi yaşandığı aktarılıyor; fakat bundan 304 milyon önce. Yaklaşık 300.000 yıl içinde atmosferdeki karbondioksit seviyeleri iki katına çıkarken, okyanuslar oksijensiz hale gelmiş. Kara ve denizdeki biyoçeşitlilik ise azalmış. Davis – California Üniversitesi Dünya ve Gezegen Bilimleri Bölümünde çalışan Profesör Isabel […]
Yeni bir araştırmaya göre kompleks hücrelerin kökeni oksijen olmadan başlamış. 1960’lardan beri pek çok uzman, ökaryotların (açık şekilde tanımlı çekirdek barındıran hücreler) Dünya’nın yüzey ortamındaki oksijenlemeye yanıt olarak ortaya çıktığını iddia etmiş. Fakat Stanford ve Exeter Üniversitelerinin öncülük ettiği bir araştırma takımı, son zamanlarda Dünya ve yaşam bilimlerinde meydana gelen ilerlemelerin bu görüşe meydan okuduğunu […]
Gezegenimiz Dünya bizi gelecekte de beslemeye devam edecekse, zengin ülkelerin et tüketimlerini önemli ölçüde azaltması gerekiyor; ideal oran ise en az yüzde 75. Bonn Üniversitesinde yürütülen yeni çalışmada varılan sonuç bu şekilde. Çalışma, et tüketiminin çeşitli yönlerini ele alan mevcut araştırmaların incelenmesinden oluşuyor. Çevre ve iklime dönük etkilerin yanısıra, sağlık ve ekonomiyle ilgili etkilerin de […]
Yaklaşık 15 yıl önce araçların tamponlarına, plakalara ve el çantalarına bir slogan yazılmaya başlanmıştı: “Arıları kurtarın” sloganı. Nereye baksanız, tozlaştırıcıların ve bunların desteklediği besin sisteminin ciddi tehlike altında olduğu yazılıp çiziliyordu. Hatta 2014 yılında İngiltere’de yapılan bir internet anketinde, katılımcılar arı sayısının azalmasını iklim değişiminden daha ciddi bir çevre tehdidi olarak gördüklerini belirtmişti. Peki arıları […]
Birleşik Devletler’in Kuzey Dakota eyaletindeki bir kazı bölgesinde, 66 milyon yıl önce Dünya’ya çarpan asteroidin parçaları ve çarpışmanın yaşandığı günden kalan ilk dinozor fosilleri bulunmuş olabilir. Taşılbilimci Robert DePalma’nın gün yüzüne çıkardığı bulgular, dinozorların Dünya’ya çarpan ve Kretase dönemini sona erdiren bir asteroit yüzünden yok olduğunu gösteren ilk fiziksel kanıtlar olabilir. Asteroide ait parçalar ve […]
Tıpkı sel baskınları gibi, ani kuraklıklar da hızlı geliyor ve toprağı günler ya da haftalar içinde kurutuyor. Tarım ürünlerine zarar verebilen bu olaylar, ekonomik yönden ise büyük kayıplara sebep oluyor. Ayrıca bilim insanlarına göre, bu olayların doğal alanları kurutma hızı da yükseldi. Austin – Texas Üniversitesi (UT), Hong Kong Politeknik Üniversitesi ve Texas Teknoloji Üniversitesinde […]
Bahar geldi, kuşlar ise şarkı söyleyip yuva yapmaya başlıyor. Tıpkı bir saat gibi her yıl böyle oluyor. Fakat iki hafta önce Journal of Animal Ecology bülteninde yayımlanan yeni bir çalışma, pek çok kuş türünün yüz yıl öncesine artık bir ay daha erken yuva yapıp yumurtladığını gösteriyor. Son yapılan gözlemleri müze koleksiyonlarında saklanan asırlık yumurtalar ile […]
Georgetown Üniversitesinde çalışan bilim insanlarının öncülük ettiği uluslararası bir araştırma takımı, insanların hayvanlara sanıldığından daha fazla virüs bulaştırmış olabileceğini aktarıyor. Dört gün önce Ecology Letters bülteninde yayımlanan bir çalışmada araştırmacılar, hastalıkların tıpkı SARS-CoV-2’nin vizon çiftliklerinde, hayvanat bahçelerindeki aslanlar ile kaplarda ve beyaz kuyruklu yaban geyiklerinde yayılması gibi insanlardan tekrar vahşi hayvanlara geçtiği yaklaşık yüz vaka […]
Antarktika ve Grönland’dan çıkarılan buz çekirdekleri, son buzul çağı sırasında devasa yanardağ patlamaları meydana geldiğini gösteriyor. Bu patlamaların atmış dokuz tanesi, çağdaş tarihte görülen patlamalardan daha büyük. Kopenhag Üniversitesinde çalışan fizikçilere göre bu patlamalar, gezegenin iklim değişimine dönük hassasiyeti hakkında bazı şeyler öğrenmemizi sağlayabilir. Yanardağ patlamasından bahsedildiğini duyan pek çok kişinin aklına kulakları sağır eden […]
Büyük olasılıkla volkanik faaliyetlerin tetiklediği devasa bir sera gazı yayılımı, yaklaşık 56 milyon yıl önce gerçekleşen ve Paleosen-Eosen Termal Maksimum (PETM) adıyla bilinen olağanüstü bir küresel ısınma dönemine sebep olmuş. Şimdiyse yayımlanan yeni bir çalışmada araştırmacılar, PETM’den önce daha kısa süreli karbon yayılımlarının sebep olduğu daha küçük bir ısınma ve okyanus asitlenmesi dönemi yaşandığını onaylıyor. […]
Boulder – Colorado Üniversitesi (CU Boulder) öncülüğünde yürütülen yeni bir çalışmaya göre Birleşik Devletler’deki orman yangınları, 2000 yılından bu yana daha da genişledi, sıklaştı ve yaygınlaştı. Son yangınlar, iklim değişiminin daha olağanüstü olaylara sebep olduğuna yönelik endişelere yol açmıştı. Dün Science Advances bülteninde yayımlanan çalışma ise büyük yangınların yaygınlaşmakla kalmadığını, aynı zamanda yeni alanlara yayılıp […]