Haberler
Bilim & Teknoloji
Yaşam
Kültür & Sanat
Haberler
Bilim & Teknoloji
Kültür & Sanat
Araştırmalar, daha iyi uyumaktan daha sağlıklı kalplere, beyinlere, bağırsaklara ve bağışıklık sistemlerine kadar meyve ve sebze dolu beslenme şekilleri ile önemli hastalıkların riskinin azalması arasında güçlü bağlantılar göstermeye devam ediyor. Şimdiyse bilim insanlarının yaptığı yeni bir analiz, veganlık ve vejetaryenliğin bazı kanserlerin görülme tehlikesini azalttığına yönelik giderek artan bulgulara yenilerini ekliyor. ABD’deki Loma Linda Üniversitesinde […]
Cilalı Taş Devri dönemi, antik insanlığın avcı toplayıcılıktan tarıma doğru yaptığı büyük atılıma damgasını vurdu. Fakat bu gelişme tek bir yerde gerçekleşmedi. Bunun yerine tarım, aralarında Amerika kıtası, doğu Asya ve Afrika’nın da bulunduğu birden fazla yer ve zamanda gelişti. Bu arada nasıl geliştiği de tamamen bulunduğunuz yere bağlıydı. Örneğin paleoarkeologlar arpayı, baklagilleri ve buğdayı […]
Antik çöllerden kedilik derslerine kadar, işte kedilerin suya bu kadar farklı tepki vermesinin sebebi. Şimdi okuyacağınız şey bir anda olabilir. Kedi arkadaşınız küvetinizde denge ipinde gidiyormuş gibi yürüyor ve duş perdesinin ardında ne yaptığınızı merak ediyordur. Ardından, bir pati kayar. İçeri düşerler. Her yer su olur. Siz afallamışsınızdır. Onlar dehşete kapılmıştır. Ardından düştükleri gibi hızla […]
2050 yılında ulaşacağımız tahmin edilen ezici bir rakam olan 10 milyarlık küresel bir nüfusu beslemek son derece zor olacak fakat bilim insanları bunun imkansız olmadığını söylüyor. Araştırmacılardan oluşan dev bir gruba göre yeni ve radikal bir beslenme şekli halk sağlığını iyileştirebilir, sayısız hayatı kurtarabilir ve gezegenimizi gelecek nesiller için koruyabilir. Bütün hepsi insanların tükettikleri günlük […]
Kedilere alerjisi olan çoğu kişi aslında kürke tepki göstermiyor; kedi salyasında bulunan ve Fel d 1 adı verilen bir proteine tepki veriyorlar. Şimdi ise araştırmacılar, şaşırtıcı bir müttefikin yardımıyla bu alerjeni kaynağında azaltmanın bir yolunu bulmuş olabilir: Tavukların. Görünüşe göre tavuklar kedilere maruz kaldığında, Fel d 1’e karşı antikor üretiyor ve onları yumurtalarına geçiriyorlar. Antikor […]
Bulanık görmeyi düzeltmenin bir yolunu bulmak, pek çoğumuz için yaşamın bir parçası niteliğinde. Sadece Birleşik Devletler’de yaklaşık altı milyon kişinin bir tür görme kaybı yaşadığı ve bir milyon kişinin de tamamen kör olduğu tahmin ediliyor. Pek çok kişi gözlüklerden ve invaziv kontakt lenslerden kaçmak için daha kalıcı bir düzeltme sağlayan göz ameliyatına yöneliyor. Bunların arasında […]
İngiliz meteoroloji uzmanı Dennis “Tink” Bell, araştırma görevinde olduğu sırada bir buz yarığından düşmüş. 1959 yılında kayıplara karışan bir Antarktika araştırmacısının kalıntıları nihayet bulundu. Henryk Arctowski Polonya Antarktik İstasyonu’nda çalışan bir araştırma takımı, gerileyen bir buz dağının ortaya çıkardığı kayalar arasında Dennis “Tink” Bell‘in bedenini keşfetti. Bell, Kral George Adası’nın Admiralty Körfezi’nde 26 Temmuz 1959’da […]
Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi FDA, türünün ilk örneği olan bir tedavinin bu yılın sonlarında piyasa çıkmasına onay verdi. ABD Gıda ve İlaç Dairesi, kullananların yakın gözlüklerini bırakmasını ya da en azından eskisi kadar kullanmamasını sağlayabilecek ilk göz damlasını onayladı. İlaç şirketi LENZ tarafından geliştirilen VIZZ, günde bir kez kullanılan ve yakındaki nesnelerin bulanıklığını 10 […]
Cevap ne (ve ne zaman) yediğinize bağlı. Saat gecenin ikisi ve kendinizi uyanmış, buzdolabındaki dünden kalan pizzayı düşünürken buluyorsunuz. Peki gece yarısındaki bu atıştırma festivali size kilo aldırır mı? Cevap çok basit değil. ABD Beslenme ve Diyetetik Akademisi sözcüsü ve lisanslı beslenme uzmanı Melissa Mroz Plannells, “Kalorilerinizin hepsini gece geç saatte tüketiyorsanız, ihtiyacınızdan daha fazla […]
Uykuda konuşmak, garip yemek tiratlarından gece yarısındaki lanet okuma nöbetlerine kadar beynimizin biz dinlenirken yaptığı tuhaf kısa devreleri ortaya koyuyor. “Hardal savaşı on beş dakika sonra başlıyor. Herkes hazır mı?” “Yemek ruleti oynuyoruz, yemek ruleti! Evet, zehirli bir ekler var orada.” “O timsah bacağını kopardığında Edwina ağlamadı bile.” Yukarıdaki sözlerin hepsi, Amerikalı bir şarkı yazarı […]
‘Eşek arısı kadar öfkeliyim.’ Güvenlik çalışanları geçenlerde ABD’nin Güney Karolina eyaletinde bulunan ve artık faaliyet göstermeyen bir nükleer silah tesisini incelerken bilim kurgu gibi bir senaryo ile karşılaşmışlar. ABD Enerji Bakanlığına göre ekiplerden biri, 3 Temmuz’da Georgia eyaletinin sınırındaki Savannah Nehir Bölgesi’nde yasal federal sınırın 10 kat üzerinde bir radyasyon seviyesi sergileyen, radyasyona maruz kalmış […]
Yazın son meteor yağmuru bu ayın ortasına doğru zirve yapıyor. 9 Ağustos: Tam Mersin Ayı 11-13 Ağustos: Venüs Jüpiter’i ziyaret ediyor 12-13 Ağustos: Perseid Meteor Yağmurunun Beklenen Zirvesi 26 Ağustos: Mars ve Hilal Dikkatli yıldız gözlemcilerinin bileceği üzere yaz ortası demek Perseid’ler demek. Bu meteor yağmuru zirve noktasına 12 Ağustos’ta ulaşıyor. Bu tarihin Ağustos’taki dolunaya […]
Mutfakların bu nişastalı demirbaşı yaklaşık 9 milyon yıl önce domatesten evrimleşti. Önce hangisi gelir, patates mi yoksa domates mi? Yapılan yeni bir genetik çalışmasında, Dünya’da ilk ortaya çıkanın o sulu, mis kokulu domatesler olduğu ve nihayetinde nişastalı patateslerin de aynısını yapmasına yardımcı olduğu söyleniyor. Yaklaşık 9 milyon yıl önce, doğadaki domates bitkileri ve patates benzeri […]
5 santimetre büyük bir şey gibi gelmeyebilir ancak güzel bir sebebi var. Eğer sık uçan biriyseniz, konuya hakimsinizdir: Başınızı bir boyun yastığına yaslayıp ümitsiz şekilde kestirmeye çalışırken bir uçuş görevlisi gelip, katlanır tepsileri kaldırma ve koltuklarınızı düz konuma getirme zamanının geldiğini söyler. “Peki neden?” diye merak edersiniz. Ne kadar fark edebilir ki? Bugünlerde pek çok […]
Araştırmacılar cilt mekaniğinin ‘Kutsal Kasesi’ni bulduklarını söylüyor. Herkesin cildi yaşla birlikte kırışır fakat bu durumun gerçekleşme sebebinin ardındaki gerçek bilim zannettiğinizden daha belirsiz. Ciltbilimciler genelde genetik, morötesi ışın (UV) hasarı ve altta yatan patolojik durumlar gibi etmenlere atıf yapar. Fakat cilt kırışma kuramlarında çoğu kanıt, hesaplamalı modelleme kullanılarak cilt katmanının zamanla nasıl değiştiğinin tahmin edilmeye […]
Bu viral akım, kedilerin bazı içgüdülerine hitap ediyor. Instagram, TikTok veya daha spesifik alt konu #CatTok’ta geziyorsanız, son zamanlarda birtakım ilginç kedi davranışlarına rastlamış olabilirsiniz. Evcil hayvanlarına beton bloklar takdim eden, hatta yapı markete gidip kaldırım taşı alan çok sayıda heyecanlı kedi sahibi görmüşsünüzdür. Hep meraklı olan kediler, karşılaştıkları bu yeni hediyeleri incelemeye başlıyor ve […]
Karbondioksit yayılımlarında büyük bir etkisi var. Çoğu kişi ağaçlara isabet eden yıldırımların çarpıcı sonuçlarına genelde ilk elden şahit olmaz. Bu durum, gök gürültülü fırtınaların bize gölge sunan arkadaşlarımız için pek büyük bir tehdit oluşturmadığını düşünmemize yol açabilir. Fakat yeni bir istatistiksel modelleme programının tasarımcılarına göre bu iyimser varsayım tümüyle yanlış. Aksine, yıldırımlar daha önce zannedilenden […]
Milattan önce 2900 yılında meydana gelen dehşetli bir volkanik patlamanın sisi “son derece korkutucu” olmuş olmalı. Dünya’nın yaklaşık 4,5 milyar yıllık tarihinin tamamında volkanik patlamalar ve levha tektonikleri yaşamı iyi veya kötü yönde şekillendiriyordu. Milattan önce 2.900 yılı civarında, bugün Kuzey Avrupa olarak bilinen yerde meydana gelen bir yanardağ patlaması ise Güneş ışığını engellemiş ve […]
Doktorlar hayatları kurtarmak için ölümün tanımını belirsizleştirmeye devam ediyor. Kalp cerrahları, bir donörün ölümünden sonra doktorların kalpleri “yeniden canlandırma” kabiliyetini iyileştirebilecek iki yeni yöntem keşfetti. Nakil bekleyen 3 aylık bir bebeğin hayatını başarıyla kurtaran bir prosedürde oksijenlenen kan, çıkarılıp ameliyat masasında bekleyen bir kalbe pompalanıp nihayetinde kalbin “uyanmasını” ve yeniden atmasını sağlamış. Diğer yöntemde ise […]
Arkeologlar dört direnç stratejisini teste tabi tutmuş. Dünya üzerinde geçirdiğimiz kısa sürede insanlar salgınların, savaşların, kıtlıkların ve daha fazlasının üstesinden geldi. Peki krizler karşısında dirençli kalmaya nasıl devam ederiz? Arkeologlardan oluşan bir ekip, geçenlerde kuramsal açıdan hangilerinin en çok işe yaradığını belirlemek için bilgisayar canlandırmaları yürüterek dört yaygın direnç stratejisiyle ilişkili etki ve maliyet ölçümü […]
Beyniniz hayal gücü ile gerçekliği harmanlıyor; bazen bunu gereğinden fazla iyi yapıyor. New York’ta sisli bir gün. Bilgisayar ekranımdan sinirbilimci Nadine Dijkstra’yı gördüğüme ve duyduğuma inanıyorum. Peki bundan nasıl emin olabilirim? “Algıladığımız kadar, gerçeklik algımızı da yaratırız” diye açıklıyor. Kabalık yapıp kendisinden var olduğunu kanıtlaması için bir dizi test yürütmesini istemek yerine, gözlerime ve kulaklarıma […]
‘Belki de şimdiye kadarki en şaşırtıcı bulgu, ortada şaşırtıcı bir şeyin olmaması.’ Pek çok kişi için haftada 40 saat çalışmak, insanı tüketen bir angarya gibi gelebilir. Fakat yeni araştırma, çözümün ille de düşünce yapınızı düzeltmeye odaklanmak, daha iyi uyumak veya durumu kabullenmek olmadığı görüşünü destekliyor. Kanıtlar 21 Temmuz’da Nature Human Behavior bülteninde yayımlanan bir çalışmada […]
Fakat hangi tip mantık kullandıklarını test etmek kolay değil. Bu makale aslen The Conversation‘da yayımlandı. Bir maymun, güvercin veya balık, bir insan gibi mantık yürütebilir mi? Bilim insanları bu soruyu gittikçe daha yaratıcı şekillerde test ediyor. Şimdiye kadar bulduklarımız ise zannettiğinizden daha karmaşık bir tablo ortaya koyuyor. Bir basketbol turnuvasında turnuva ağacını doldurduğunuzu hayal edin. […]
1925’te ortalama bir Amerikalı’nın yaşam süresi 58 yıldı. Frederick Grant Banting 1921 yılında hayvanlardan nazıl insülin izole edileceğini keşfettiğinde, 2. Dünya Savaşı gazisi ve eski bir çiftlik işçisi olan bu genç Kanadalı doktor diyabetin cebirini sonsuza dek değiştirmişti. 1920’lere kadar bu hastalık, ergenlik öncesi diyabetli çocukların yüzde 80’den fazlasının hayatını kaybetmesine sebep olmuştu. Banting’in buluşu, […]
2024 YR4’ün Dünya’ya çarpma ihtimali yüzde 3,8 kadar yükseldi. Bu makale aslen The Conversation‘da yayımlandı. Bu yılın Ocak ayında, 2024 YR4 isimli bir asteroitle alakalı bir bildirim aldığımda sabahki dersime hazırlanıyordum. Dünya’ya çarpma olasılığının olağan dışı derecede yüksek olduğunu söylüyordu. Dünya’yı asteroitler gibi davetsiz misafirlerden korumak uzmanlığımın bir parçası olduğundan, öğrencilerim ve meslektaşlarım hemen neler […]
Gökbilimciler, Edward Hubble varlığını doğruladıktan bir asır sonra bile Andromeda galaksisiyle ilgili yeni detaylar öğreniyor. Bu bilgiler kozmik mahallemizi ve daha geniş evreni daha iyi anlamamıza yardımcı oluyor. NASA bu haftanın başlarında, Samanyolu galaksisinin bu sarmal ikizinin detaylı son görüntülerinin yanında enerji dalga boylarının semavi bir seslendirmesini de yayımladı. Samanyolu galaksisinin dışarıdan çekilmiş bir görüntüsünü […]
Bunun iyi bir sebebi var. Bu makale aslen The Conversation‘da yayımlandı. Sevdiğiniz doğa belgeselini izlediğinizi hayal edin. Yırtıcı saklandığı yerden birden hücum ediyor, ağzı alabildiğine açık ve av … birden gevşiyor. Ölü gibi görünüyor. Bazı hayvanlar için bu donma tepkisi (“tonik hareketsizlik” şeklinde adlandırılıyor) hayat kurtarıcı olabiliyor. Avustralya keseli sıçanlarının yırtıcılardan kaçınmak için “ölü taklidi […]
Fakat kıtanın yarılmasına daha birkaç milyon yıl var. Denize kıyısı olmayan doğu Afrika’nın derinlerindeki ritmik nabız, kıtayı kelimenin tam anlamıyla yarıyor. Söz konusu etki gezegen yüzeyine henüz ulaşmasa da nihai sonuç, üst kısımda tümüyle yeni bir okyanus havzası olacak. Uluslararası bir araştırma takımı, Etiyopya’nın altında yer alan nadir bir jeolojik bölgede konumlu genç volkanlardan alınan […]
‘Burası gezegenin bittiği yer diyebileceğiniz hiçbir nokta yok.’ Güneş sistemimiz üç tip gezegen içeriyor. Merkür, Venüs, Dünya ve Mars gibi dört karasal gezegen ile Neptün ve Uranüs gibi uzak buz devleri arasında iki gaz devi duruyor: Satürn ve Jüpiter. Bu gezegenler çoğunlukla hidrojen ve helyum gazından oluşuyor. Araştırmacılar artık bu gaz devlerinin zannedilenden daha karmaşık […]
Bir sörfçüye (ya da bilim insanına) sorarsanız, bu mükemmelliğin hem zor bulunduğunu hem de her yerde olduğunu görürsünüz. “Deniz kendi büyüsünü yaptığında, mucize ağında da daima bir şey tutuyor.” – Rachel Carson Carson’un sözleri, sörfçülerin uzun zamandır bildiği bir şeyi yansıtıyor: Okyanus gizem, coşku, güç, güzellik, oyun ve mükemmellik bakımından sonsuz olasılıklar vadediyor. Mükemmel dalga […]
Rüya uzmanlarının bolca muhtemel yanıtı var. Hepimiz rüya görüyoruz. Peki ama neden? Zihnin pek çok gizeminde olduğu gibi bilimin net bir yanıtı yok. Harvard Üniversitesinde çalışan ve Uyku Komitesi‘nin yazarı olan rüya araştırmacısı Deirdre Barrett, “Ne kadar rüya psikoloğu varsa, ‘Rüya görmenin amacı nedir?’ sorusuna da o kadar çok yanıt alırsınız” diyor. Avusturyalı sinirbilimci ve […]
İnsanlar hayatlarının yüzde 20’sine kadarlık bir döneminde boş zihin durumu yaşıyor. Düşüncelerim genelde sonu gelmeyen bilgi nehirleri gibi. Ta ki biri altı- yedi saniye önce tanıştığım bir yabancının adını sorana kadar; o zaman beynim duruyor. Beyin durması zannettiğinizden çok daha yaygın olabilir. Araştırmacılar zihinlerimizin, hayatlarımızın yüzde 5 ila 20’si boyunca boş kaldığını düşünüyor. Sinirbilimciler boş […]
Türkmenistan’daki Darvaza gaz krateri 1971’den beri yanıyor. Dünya çok sayıda “Cehennem kapısı” ile dolu. Sibirya’nın ücra tundralarındaki Batagay Krateri dünyanın en büyük donmuş toprak yığını olarak genişlemeye devam ederken, Nikaragua’nın son derece aktif “Masaya’nın Cehennemi” kalderasında gaz ve lav yıllardır çalkalanıyor. Ancak diğer alevli delikler bir süre sonra kapanırken, dünyanın en meşhur ‘cehennem kapılarından’ biri […]
Tanrı’nın işinden ziyade bir mum gibi. 2010 yılının Aralık ayında Michael Faherty, İrlanda’nın Galway kentindeki evinde bulunmuştu. Bedenin yanık ve şöminenin yanmakta olduğu görülmüş, civarda ise belirgin bir alev kaynağı ya da yangın hızlandırıcı bulunmamıştı. Evin sadece ufak bir kısmı yangından etkilenmişti. Oluşan tek hasar, 76 yaşındaki emeklinin hayatını kaybettiği yerin hemen üstünde ve altındaki […]
Bu patojenik bakteri, yayılmasına yardımcı olan maya kümelerine tutunabiliyor. Mikroorganizmaların ufak dünyası, büyük bir ölüm kalım savaşında rekabet eden mikroplarla dolu. Bu küçük yaşam formları bölge için rekabet ediyor, birtakım kirleticilerle besleniyor, düşmanlarına kimyasal kusuyor ve bulundukları alandan faydalanarak üstünlük kazanıyorlar. Bu mikroskobik bölge savaşı üzerine yürütülen yeni araştırmada, bakterilerin civardaki maya hücreleriyle şekillenen sıvı […]
Kaplan köpekbalıkları ve okyanus akyüzgeçlileri yiyecek ararken birbirlerine karşı saldırganlık sergilememiş. Bilinen 500’ü aşkın köpekbalığı türü var ve bu dev balıkların pek çoğu leş yiyen değil, avcı türler; özellikle de okyanusta bulunanlar. Beyaz köpekbalıkları (Carcharodon carcharias), avlarına alttan saldırıyor ve resif köpekbalıkları gibi kıyıya yakın köpekbalıklarının bile avlarını küçük gediklere doğru kovalayarak yediği biliniyor. Yine […]
Evcil kediler, sahiplerinin ve bir yabancının doğal kokusuna farklı şekilde tepki veriyor. Kedilerin sahiplerine karşı ilgisiz oldukları ve onları pek umursamadıkları düşünülebilir ama işin aslı böyle değil. Bağlılıklar kurabiliyorlar ve büyük olasılıkla sahipleri kendileriyle konuştukları zaman bunu biliyorlar. Yeni bir araştırma, sahiplerinin kokusunu da tanıyabildiklerini gösteriyor. Dün PLOS One bülteninde yayımlanan ufak bir çalışmaya göre […]
Microsoft ve Google’ın gelişmiş sistemleri halihazırda geleneksel tahmin modellerini geride bırakıyor. Hava durumu tahminlerinin güvenilmez olduğu bilinir. Güneşli bir gün olmasını umarak aldığı biletin veya yaptığı planların yağmur nedeniyle iptal olması çoğu kişiye tanıdık gelecektir. Yedi günlük hava durumu tahminleri yüzde 80 kadar isabetli olsa da; bu rakam 10 veya daha fazla güne çıktığında yüzde […]
2 kilogram ağırlığındaki bu kemirgen, Papua Yeni Gine dağlarındaki yağmur ormanlarına özgü. Yeni Gine’nin yüksek irtifalarda yaşayan yünlü faresi efsane bir kemirgen. Bilimsel adı Mallomys istapantap olan bu canlı ilk olarak 1989’da tanımlanmış fakat o zaman bile yapılan tarifler sadece tarihi müze malzemelerinin incelenmesiyle elde edilmiş. Bu tüylü kemirgen en son 30 yıl önce görülse […]
Gezegenin merkezi, bilinen tüm altınların %99,999’unu barındırıyor. Komplo teorilerinin aksine, Dünya’nın çekirdeği içi boş bir yapı değil. Bu yoğun, sıcak top, içinde platin, rutenyum ve gezegenin neredeyse bütün altınlarının bulunduğu bir değerli metal yahnisi içeriyor. Kulağa ne kadar kârlı gelirse gelsin, aslında insanlığın 550 metreden fazla som kayanın altına gömülü bu doğal hazine sandığına erişebilme […]