Haberler
Bilim & Teknoloji
Yaşam
Kültür & Sanat
Haberler
Bilim & Teknoloji
Kültür & Sanat
Uzayda kimse sizin ışıldamanızı duyamaz. Güneş Dünya’daki yaşam için benzersiz bir deneyim. Onu görüyoruz. Onu hissediyoruz. Fakat onu duyamıyor gibi duruyoruz. Eğer duysaydık, sesi bir patlama gibi mi gelirdi yoksa basit bir kalp atışı gibi mi? Ya da 150 milyon km uzaktan kükreyen bir fısıltı gibi mi? Güneş devasa boyutta ve Dünya’dan yaklaşık 100 kat […]
Hint yarımadasındaki dev volkanik patlamalar, uzun bir süredir dinozorların sonunun alternatif sebeplerinden biri olarak öne sürülmüştü. Bu aktif volkanizma dönemi, 66 milyon yıl önce bir meteoritin Dünya’ya çarpmasından hemen önce meydana gelmişti. Volkanik patlamaların Dünya’nın ikliminde meydana getirdiği etkiler onlarca yıldır yoğun bilimsel tartışmaların konusu olmuştu. Şimdiyse Utrecht Üniversitesi ve Manchester Üniversitesinde çalışan iklimbilimciler, volkanizma […]
Bir uzman sebebin ardındaki bilimi açıklıyor. Muhtemelen “Kışın saçın ıslakken veya mont giymeden dışarı çıkma, hasta olursun” sözünü duymuşsunuzdur. Bu söz tamamen doğru değil. Pek çok şeyde olduğu gibi gerçek burada da daha karmaşık. Fark ise şu: Soğuk algınlığına sebep olan şey üşümeniz değil. Fakat soğuk havanın nezle ve grip gibi solunumsal virüsleri kapmayı kolaylaştırdığı […]
Mavi Işın Projesi gibi saçma komplo teorileri yeniden ortaya çıktı. ABD’nin New Jersey eyaletinde görülen gizemli dronlar 18 Kasım’da rapor edilmeye başlamıştı. Birden çok eyalette yaşayan diğer vatandaşların benzer olaylar gördüklerini iddia etmesi de uzun sürmemişti. ABD Milli Güvenlik Bakanlığı, ABD Federal Soruşturma Bürosu (FBI) ve ABD Federal Havacılık İdaresi (FAA) ile ABD Savunma Bakanlığı, […]
Bu makale aslen The Conversation sitesinde yayımlandı. Çoğumuz “arada bağlantı olması, sebep -sonuç ilişkisi olduğu anlamına gelmez” sözünü duymuşuzdur. Fakat bilim insanlarının bağlantıları belirlemenin ötesine giderek nasıl sebep -sonuç ilişkisi kurduğunu anlamak, pek çokları için bir gizem olmaya devam ediyor. Belli bir sonuca neyin sebep olduğunu ortaya çıkarmak, genelde bilimsel araştırmaların ana hedefi; özellikle de […]
Modelimiz bir şey söylüyor, gözlemlerimiz başka bir şey. 20’nci yüzyılın başlarından bu yana evrenin genişlediğini biliyoruz. Fakat tam olarak ne kadar hızlı genişlediği tartışılmaya devam ediyor. Şimdiye kadar öğrendiğimiz kuramsal bilgiler, evrenin gerçek gözlemlerimizden hesapladığımız değere göre %8 civarı daha yavaş genişlediğini gösteriyor. Hubble gerilimi adı verilen bu uyumsuzluğun ardındaki sebep, fizikte cevap bulamamış en […]
Kürk renklerinin genetik sebebi, bilim insanlarının onlarca yıldır kafasını karıştırmıştı. Bir kitabı kapağıyla yargılamamanız gerektiği gibi bir kediyi de kürkünün rengiyle yargılamak adil bir davranış değil. Fakat insanlar turuncu kedileri çok seviyor gibi görünüyor. İnternet, bu kedilerin maskaralık yaptığı videolarla dolup taşıyor. Turuncu kediler televizyon ve filmlerde de rolleri kapıyor (düşünün: Garfield, Heathcliff ve Çizmeli […]
Yedi köpek yılının bir insan yılına eşit olması bir efsaneden ibaret. Yaşlı bir köpeğin gerçekten “yaşlı” olup olmadığını belirlemek biraz zor. Yaşlanma ırka göre değişebiliyor ve köpekler insanlardan çok farklı büyüyor, bu yüzden bizim yaşımızla onların yaşı arasında karşılaştırma yapmak pek kolay değil. Şimdiyse bilim insanlarından oluşan bir araştırma takımı, veteriner hekimlerin ne zaman bir […]
ABD’nin Pensilvanya, New Jersey ve New York eyaletlerinde tanımlanamayan hava taşıtları görülmeye devam ediyor. ABD’nin Pensilvanya, New Jersey ve New York eyaletlerinde geceleri çok sayıda büyük, tanımlanamayan dronların uçtuğu rapor ediliyor. Bu sabit kanatlı cihazların bazılarının bir araba kadar büyük boyutlu olduğu düşünülüyor. New Jersey Valisi Phil Murphy’nin de aralarında bulunduğu yetkililer dronların kamu güvenliğine […]
Renkler değişir, zaman bozulur ve siz de muhtemelen gözleme olursunuz. Bilimkurguda ışık hızı veya ötesinde yolculuk eden uzay gemileri evreni aklınıza gelebilecek her şekilde keşfetmeyi mümkün kılıyor. Fakat Dünya’dan kopamayan gerçekliğimizde, hantal bir roketin içerisinde ışık hızında (boşlukta saniyede 299.792.458 metre) seyahat etmek fiziksel açıdan imkansız. Michigan Eyalet Üniversitesinde çalışan yardımcı fizik profesörü Gerd Kortemeyer, […]
Her zaman fazla kavrulmuşa ihtiyacınız yok. Kahve tiryakileri en uygun dem şeklini tartışırken, tartışma genelde kavurma stratejileriyle kafein seviyeleri arasındaki ilişkiye odaklanır. Fakat geçenlerde laboratuvar testleri yürüten araştırmacılar, aroma ve keskin tadın dengelendiği mükemmel fincanı meydana getiren faktör karışımını belirlediklerine inanıyor; ayrıca fazla kavrulmuşta diretenlerin sonuçları görmeden önce yudumlamayı bırakmaları iyi olabilir. Berry College üniversitesinde […]
Birçoğumuz gün içerisinde bir kendine gelmek için bir bardak (veya dört) kahve içer. Bilim insanlarının yeni araştırması ise bu popüler meşrubatın beraberinde çok sayıda fayda getirebileceğini gösteren bulgular sunuyor. Bunlar arasında daha uzun, daha sağlıklı bir yaşam olasılığı da var. Portekiz’deki Coimbra Üniversitesinde çalışan bir araştırma takımı Avrupa, Amerika kıtası, Avustralya ve Asya’daki denekleri kapsayan […]
Gökbilimciler kurşun kadar yoğun olan yeni ve iri bir Süper-Dünya keşfetti. Bu kayalık dünya, yıldızının çok yakınından geçen bir gaz devinin geriye kalan çekirdeği bile olabilir. Gezegenimizin boyutunun sadece 1,6 katı büyüklüğündeki bir küreye 7,7 Dünya’ya eşdeğer bir kütle sığdıran K2-360 b ötegezegeni ile tanışın. Bu miktar, santimetre küp başına yaklaşık 11 gramlık bir yoğunluğa […]
Zemin yiyeceklerine yönelik yürütülen bilimsel araştırmaların net bir cevabı var. “Onu yemeyeceksin değil mi?” diyor arkadaşınız, siz az önce yere düşürdüğünüz kurabiyeyi almak için eğilirken. “Beş saniye kuralı!” diyorsunuz siz de o kurabiyeyi ağzınıza atmadan önce… Bu popüler inanışa göre yere bir yiyecek parçası düşürür ve onu beş saniyeden kısa süre içinde alırsanız, güvenli şekilde […]
Bir insanın yaşam boyunca ilerleyişi, çoğunlukla anne karnından mezara kadar olan aşamalı bir değişim silsilesi biçiminde düşünülür. Fakat bir sabah kalkıp aynaya baktığınızda ve aniden çok daha fazla yaşlandığınızı düşündüğünüzde, bunu aslında kafanızda kurmuyor olabilirsiniz. Yaşlanmayla ilişkili moleküler değişimler üzerine yürütülen araştırmaya göre insanlar, hayatlarındaki iki noktada çarpıcı bir ilerleme sergiliyor. Bunlardan biri ortalama 44 […]
Teen Titans’taki Raven. Pokémon’daki Misty. Aslan Kral II: Simba’nın Gururu’ndaki Kovu. Bunlar, Reddit forumlarında bulacağınız ve aynı sorunun sorulduğu çizgi film aşklarından sadece birkaçı: “Bir çizgi film karakterine aşık olmak normal mi?” sorusunun. Cevabı ise: Evet! Bir çizgi film karakterine aşık olmak, gerçek hayattaki bir insana aşık olmaya benziyor. İyi tanımadığımız birini beğendiğimiz zaman hayal […]
Yeni bir araştırmada, 151 milyon psikiyatrik hastalık vakası kurşunlu benzine bağlanıyor. Kurşun bilindik bir nörotoksin olduğu gibi yaygın bir kirletici de aynı zamanda. Yeni araştırmada, bu iki gerçeğin birleşip Amerikalıların zihin sağlığına ne kadar zarar verdiği tahmin ediliyor. Dün the Journal of Child Psychology and Psychiatry bülteninde yayımlanan çalışmaya göre 1940 ve 2015 arasında çocukluk […]
Karolinska Enstitüsü ve Columbia Üniversitesince yürütülen yeni araştırma, kalbin mini bir beyninin olduğunu gösteriyor; kalbin atışını kontrol eden kendi sinir sistemi var. Zannedilenden çok daha değişik ve karmaşık olan bu sistemin daha iyi anlaşılması, kalp hastalıklarında yeni tedavilere yol açabilir. Zebra balıkları üzerinde yürütülen çalışma Nature Communications bülteninde yayımlandı. Kalbin uzunca bir süredir sadece beyinden […]
Çalışmasını Nature Communications bülteninde yayımlayan uluslararası bir araştırma takımı, eşi görülmemiş bir dönüm noktasına ulaştı: Geçmişi hayvanlardan bile öncesine uzanan ve ortak bir atayı paylaştığımız çok hücreli bir canlıdan aldıkları genetik araçları kullanarak, tümüyle gelişmiş bir fare meydana getirme kabiliyetine sahip fare kök hücreleri oluşturdular. Bu çığır açan gelişme, kök hücrelerin genetik kökenlerine dair bildiklerimizi […]
İlkel kara deliklerin kanıtları gezegenlerde gizleniyor olabilir; hatta Dünya’daki gündelik nesnelerde bile. Bir kara deliğin oluşumunu hayal edin. Muhtemelen yakıtı biten ve kendi üstüne çöken dev bir yıldız canlandırdınız kafanızda. Fakat evrenin ilk zamanlarının kaotik koşulları, ilk yıldızlardan çok önce pek çok ufak kara deliğin oluşmasına imkan sağlamış olabilir. Bu ilkel kara delikler onlarca yıldır […]
Yanıt veren kimse yok. Danimarka kıyıları açıklarında yüzen yalnız bir yunus, uçsuz bucaksız hiçliğe doğru bağırıyor ancak kimse yanıt vermiyor. Bölgede yaşayanların “Delle” adını verdiği bu 17 yaşındaki şişe burunlu yunus, ilk olarak beş yıl kadar önce Svenborgsund kanalında gezerken görülmüş. Bu durumun tuhaf olduğu düşünülmüş çünkü söz konusu alan, normalde yunusların geçtiği bölgenin çok […]
King’s College London üniversitesinde yürütülen yeni bir araştırma, 2020 yılında Botsvana’da meydana gelen ve 350 Afrika filinin öldüğü olayın, zehirli alg popülasyonlarının iklim değişikliği yüzünden patlama yaptığı kuyulardan su içilmesinden kaynaklandığını gösteren bulgular sunuyor. Botsvana’da 350 Fil Gizemli Şekilde Öldü Raporun baş yazarı yaptıkları analizin, hayvanların çok büyük ihtimalle zehirli mavi -yeşil alg (veya siyanobakter) […]
Elleriniz, içkiden keyif alma sebebinizin anahtarını taşıyor olabilir. Yeni bir çalışmaya göre parmaklarınızın uzunluğu, içki içme davranışı yönünden çok önemli bir ipucu taşıyor olabilir. Doğum öncesindeki cinsiyet steroidlerinin alkol tüketimini etkilediğine dair bulgular var. Bu yüzden Swansea Üniversitesinde çalışan uzmanlar ve Lodz Tıp Üniversitesindeki meslektaşları, konuya dair yürüttükleri araştırmada öğrencilerden oluşan bir örneklem kullanmaya karar […]
Peki neden kendi dilleri evrimleşmemiş? Bir kediyi fare kovalarken görüyorsunuz. Muhtemelen fark etmezsiniz ama bu sahnenin gerçekleştiğini görür görmez beyniniz kedi ve fare arasında önemli bir ayrım yapar: Kimin kovaladığını ve kimin kovalandığını belirler. Bu “obje” (bir eylemi yürüten varlık) ile “süje” (bu eylemin yürütüldüğü varlık) arasındaki ayrım yapma kabiliyeti, “olay ayrışımı” şeklinde adlandırılıyor ve […]
Işık ve maddenin kuantum seviyesinde nasıl etkileşime girdiğini açıklayan yeni bir kuram, araştırmacıların tek bir fotonun tam olarak nasıl göründüğünü ilk defa belirlemesine olanak sağlamış. Birmingham Üniversitesinde yürütülen ve iki hafta önce Physical Review Letters bülteninde yayımlanan araştırmada, fotonların tabiatı eşi görülmemiş detaylarla keşfediliyor ve atomlar ya da moleküller tarafından nasıl yayılıp çevreleriyle nasıl şekillendikleri […]
Uyku irkilmesi, gizemli olduğu kadar yaygın da. Uyumaya hazırlanırken yaşayabileceğiniz en tuhaf hislerden biridir: Uykuya daldığınızı düşünürken, aniden yüksekten düşüyormuş gibi hissedersiniz. Siz yatağınızda yatarken mideniz takla atar ve vücudunuz istemsiz şekilde kasılır. Kollarınız, bacaklarınız ve hatta üst vücudunuzun tamamı bu süreçte sarsılabilir ya da debelenebilir. Niçin sanki kısa bir süreliğine ‘savaş ya da kaç’ […]
Amigdala ve beynin sosyal ağı, düşündüğümüzden daha fazla iletişim kuruyor. “Acaba rahatsız edici olduğumu düşündüler mi?”, “Sıkıcı bir şey mi söyledim?”, “Eğleniyorlar mıydı?”… Bir sohbet ardından ya da bir partiye katıldıktan sonra ortaya çıkan bu davetsiz düşünceler, psikolojik açıdan sıkıntı veren bir şeyden daha fazlası. Bu düşünceler aslında türümüzün, diğer kişilerin nasıl düşünüyor ve hissediyor […]
Çiğ süt tartışması büyüyor. Çiğ süt üzerine yapılan tartışmalar son yıllarda, özellikle de son aylarda yoğunlaştı. Pastörize edilmemiş süt ürünlerinde canlı kuş gribi olabileceği endişesi ortaya çıkmasına rağmen, çiğ süt satışları artış gösteriyor ve bu durum gittikçe politik bir konuşma konusu halini alıyor. Çiğ süt tüketmeyi savunanlar, pastörizasyonun sütün besin değerini azalttığını ve sağlığa dönük […]
Zihniniz bir anlamlandırma makinesi. Hiç bir odaya girip oraya sanki daha önce girmişsiniz gibi tuhaf bir hisse kapıldığınız oldu mu? Girmediğinizi bilseniz bile? Ya da birinin bir şeyi ilk defa söylediğini duymanıza rağmen o şey bir yerden tanıdık gelince duraksadığınız? Dejavu denen bu olgu çok iyi anlaşılmamış olsa da bilim insanlarının bazı fikirleri var. Dejavu, […]
Eğer açık bir gökyüzüne bakıp ufukta birbirine çapraz geçen düz, beyaz çizgiler gördüyseniz veya bir uçağı tepeden geçerken duman çıkarırken izlediyseniz, bunlara neyin sebep olduğunu merak etmiş olabilirsiniz. Yoğunlaşma izleri, bir arabanın egzozundan çıktığını gördüğünüz egzoz dumanlarından ibaret değil (yine de benziyorlar). Ayrıca hayır, bunlar kesinlikle “kimyasal izler” (chemtrails) de değil. Bunun yerine onlar, is […]
Eğer sesinizin kaydını dinler dinlemez sesinizden nefret ettiyseniz, yalnız değilsiniz. Bu durumun nispeten anlaşılır fizyolojik bir sebebi var: Ses üretimi, havanın akciğerlerden itilmesiyle birlikte diyaframda başlıyor. Bu hava yüksek hızlarda ses tellerinden geçiyor ve tellerin saniyede yüzlerce kez titreşmesine sebep oluyor. Bunun sonucunda da boğaza doğru hareket eden ve sonrasında dil ve ağız ile şekil […]
Bu muazzam Pavona clavus mercanı en az 300 yaşında ve uzaydan görülebiliyor. Pasifik Okyanusu’nun güneybatısında bulunan ve genişliği 34 metre, uzunluğu 31 metre, yüksekliği 5 metre, çevresi ise 180 metre olan bu çarpıcı organizma, kazara keşfedilen dünyanın en büyük mercanı. Bu canlı aslında mercan polipleri adı verilen ve 300 yılda büyümüş ayrı organizmalardan oluşan bir […]
742 milyon yaşındaki bu kaya, bir asteroit çarpışmasıyla uzaya fırlamış. Bir zamanlar bir üniversitenin çekmecesinde duran Mars‘a ait bir kaya parçası, araştırmacıların Kızıl Gezegen’in jeolojik tarihini daha iyi anlamasına yardımcı oluyor. Purdue Üniversitesinde çalışan bir araştırma takımı, izotopik tarihleme yöntemi kullanarak “Lafayette Meteoriti”nin muhtemelen 742 milyon yıl kadar önce sıvı suyla etkileşime girdiğini belirlemiş. Fakat […]
201,6 milyon yıl önce Dünya’nın beş büyük kitlesel yok oluşundan biri meydana gelmiş ve yaşayan bütün türlerin dörtte üçü ortadan kalkmıştı. Bu silinme olayı, gezegenin neredeyse bütün kara parçalarını oluşturan Pangea isimli dev bir kıtayı bölen devasa volkanik patlamalara denk geliyordu. Yaklaşık 600.000 yıl boyunca milyonlarca kilometre küp lav püskürmüş ve günümüzdeki Amerika, Avrupa ve […]
Laboratuvar fareleri üzerinde yapılan deneyler, kıllı memelilerde bu davranışı tetikleyen sinirleri ortaya çıkarıyor. Kıllı memelilerin pek çoğu; özellikle de köpekler, ıslandıktan sonra fazlalık suyu kürklerinden atmak için kendilerini silkeliyor. Şimdiyse bilim insanları, bu “ıslak köpek sarsıntılarının” ardındaki sinirsel işleyişi anlamaya yaklaşmış bulunuyorlar. Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesine bağlı Howard Hughes Tıp Enstitüsünde çalışan bir araştırma takımı […]
Buluşlar gerçekten bir şans meselesi mi yoksa sadece doğru zamanda doğru kişi tarafından ortaya çıkarılmayı mı bekliyorlar? Bu makale aslen MIT Press Reader sitesinde yayımlandı. Makale, Telmo Pievani’nin “Mutlu Kaza” kitabından uyarlandı. 1900’lü yılların başındayız ve Fransız bir kimyager (aynı zamanda bir sanatçı ve dekoratör) olan Edouard Benedictus, laboratuvarda sıradan bir kaza yaşıyor: Bir deney […]
Yeni araştırma, insanların bütün gerçekleri bildiklerini zannediyor olabileceklerini gösteriyor. Bir arkadaşınız veya meslektaşınızla aynı fikirde olmadığınızda kendinizi beğenmişçesine haklı olduğunuza inanıyorsanız, araştırmacıların yeni çalışması neden aslında hatalı olabileceğinizi gösteriyor. Araştırmacılar gerçekte öyle olmasa bile insanların bir karar vermek veya durdukları yeri desteklemek için ihtiyaç duydukları bütün bilgilere sahip olduklarını doğal biçimde varsaydıklarını keşfetmişler Araştırmacılar buna […]
Klavyede yazı yazan bir maymunun rastgele Shakespeare eserleri yazması, evrenimizin yaşam süresinden çok daha uzun zaman alırdı. Sonsuz Maymun Kuramı’na göre bir klavyede sonsuz süre boyunca rastgele tuşlara basan bir maymun, en sonunda şans eseri Shakespeare’in tüm eserlerini yazardı. Çokça bilinen bu düşünce deneyi, olasılık ile rastgeleliğin ilkelerini ve şansın beklenmedik sonuçlara nasıl yol açabileceğini […]
Videoda astronotun çenesindeki bir ‘ketçap kalesi’ de var. Uzayda yaşamak herkese göre değil. Fazladan birkaç ay daha mahsur kalma tehlikesi, uzun uzay yolculuğunun fiziksel bilançosu ve sıfır kütleçekimiyle uğraşmak gibi şeyler var. Uzayda yemek yemek bilhassa zor ama aynı zamanda eğlenceli de olabilir. NASA astronotu Matthew Dominick geçenlerde bunu dünyanın en meşhur çeşnilerinden biriyle, ketçapla […]
Milyarlarca yıl önce, bildiğimiz şekliyle yaşamı andıran herhangi bir şeyden çok uzun süre önce meteoritler sık sık gezegenimizi dövüyordu. Yaklaşık 3,26 milyar yıl önce Dünya’ya çarpan böyle bir uzay kayası, bugün bile Dünya’nın geçmişiyle ilgili sırları açığa çıkarıyor. Harvard Üniversitesi Dünya ve Gezegen Bilimleri Bölümünde çalışan erken dönem Dünya jeoloğu Yard. Prof. Nadya Drabon‘un, sadece […]