Haberler
Bilim & Teknoloji
Yaşam
Kültür & Sanat
Haberler
Bilim & Teknoloji
Kültür & Sanat
ABD’nin Arkansas eyaletinde yaşayan bir adamın böbrek yetmezliği, olağan dışı bir durumdan kaynaklanıyor olabilir; her gün yaklaşık 3,5 litre buzlu çay içmekten… Doktorlar 56 yaşındaki hastanın böbrek sorunlarında olası sebepleri elerken dikkat çeken bir sebeple karşılaşmışlar. Hasta her gün yaklaşık 18 su bardağı buzlu çay içtiğini söylemiş. Siyah çay, böbrek taşlarına ve hatta aşırı miktarlarda […]
Gıdalardan başka bozulan şeyler de var. Gıdaların son kullanma tarihleri çoğumuzun anladığı bir şey. Tamam, çok da anlamıyoruz; birçoğumuzun kafası karışık ve bu kafa karışıklığı da gıda israfına katkıda bulunuyor. Fakat genel olarak, son kullanma tarihinden önce yersek yiyeceklerin tadının daha iyi olacağını ve yiyeceklerin bu tarihlerden çok sonra güvenli olmayabileceğini biliyoruz. Ancak çoğu kişinin bilmediği […]
Bitki tabanlı et alternatiflerinin ekonomik ve çevresel yönden uygulanabilirliği halen tartışılsa da, uzmanlar deniz ürünleri endüstrisinin mevcut haliyle savunulamaz olduğu konusunda büyük ölçüde hemfikir. Aşırı avcılık, aralarında plastik kirliliği ile denizlerde toplu bir biyoçeşitlilik çöküşünün de içinde bulunduğu sayısız ekolojik sorun meydana getiriyor. Araştırmacılar deniz ürünleri alternatifleriyle yıllardır deneyler yapıyordu ancak bir firma, ürününü nihayet […]
Tek kullanımlık plastik pipet kullanımını azaltmayı müjdeleyen kağıt pipetler gibi, karton bardaklar da çevre ve sağlık için sorun yaratıyor olabilir. Geçtiğimiz ay Environmental Pollution bülteninde yayımlanan bir çalışmada, pek çok karton bardağın ince bir plastik tabakasıyla kaplandığı keşfedilmiş. Sıvıların kartona sızmasını önleyen bu tabaka, toksik bileşenler yayıyor olabilir. İsveç’teki Göteborg Üniversitesinde çalışan bilim insanları, yeni […]
Yetişkin olduğumuzda dişlerimiz artık tekrar çıkmaz ve herhangi bir yıpranma ya da aşınma kalıcı hale gelir (dolgusu olanlar bilir). Dişlerimizi mümkün olduğu kadar temiz ve sağlıklı tutmak bu yüzden önemlidir. Fakat bilim insanları bu durumu değiştirmek istiyor. Alanda onlarca yıldır yürütülen çalışmalara dayanan potansiyel bir diş çıkarma tedavisinin klinik deneyleri önümüzdeki yılın Temmuz ayında başlayacak. […]
Yaşam yıkıcıdır. Çevremiz ve iç fonksiyonlarımız vücudumuzu zamanla yıpratır ve aşındırır. Evrimsel açıdan konuşursak, doğal seçilim böylesi zorlu bir ortamda hayatta kalabilenleri ödüllendiriyor. Peki neden sonsuza kadar yaşamıyor ve yaşlanıyoruz? İnsanlar neden ve niçin yaşlandığımızı çok defa anlamaya çalışmış. Biyolog Zhores Medvedev, daha 30 yıl önce 300’den fazla muhtemel hipotez saymış. Fakat biyogerontolog Steven Austad’a […]
Dondurma, haklı olarak Türkiye’nin gözde tatlısı. Ev yapımı vanilyalı dondurmadan cevizli dondurmaya kadar, külahınıza ekleyebileceğiniz kombinasyonların sonu yok gibi duruyor. Damla çikolatalı kurabiyeli sıcak çikolata soslu dondurma ağız sulandırıcı gibi görünse de, bu yasak haz ertesi gün pişmanlık duyabileceğiniz bir şey olabilir. Fakat bu durum dondurmanın sağlıksız olduğu anlamına gelmiyor. İşin püf noktası, hangi çeşidi […]
Pensilvanya Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi ve North Carolina Üniversitesi (UNC) Adams Diş Hekimliği Fakültesi ile Gillings Küresel Halk Sağlığı Fakültesinde çalışan araştırmacılar, Selenomonas sputigena adlı bir bakteri türünün diş çürümesinde büyük bir rol oynayabildiğini keşfetmişler. Bilim insanları uzun süredir, plak oluşturan ve asit üreten bir diğer bakteri türü olan Streptococcus mutans‘ın diş çürümesinin ana sebebi […]
Ses duymak, kulaklarımızda gerçekleşen bir dizi karmaşık fiziksel, kimyasal ve elektriksel etkinliğin sonucudur. Duyma becerimizin önemli bir kısmını, kulak salyangozu içindeki tüy benzeri küçük hücreler oluşturur. Ses titreşimleri kulağa girince, stereosilya adlı bu hücreler eğilir. Bu eğilme hareketi hücrelerde gözeneler açarak iyonların hücrelere girmesine yol açar. Bu sayede oluşan elektriksel yük, duyma sinirini uyararak sesi […]
Bradley Waldroup elinde 22 kalibrelik av tüfeğiyle güneydoğu Tennessee’de, kırsal alandaki karavanından çıktığında 2006’nın bir güz gecesiydi. Ayrı yaşadığı karısı ve karısının arkadaşı Leslie Bradshaw biraz önce gelmiş, çiftin dört adet çocuğunu Waldroup’a bırakmışlardı. Waldroup karısıyla ve arabadan eşya indirmekte olan Bradshaw’la tartışmaya başladı. Sonra silahını çekip Bradshaw’a sekiz kez ateş etti ve öldürdü. Sonra […]
Yaşlanmanın “birçok insana verilmeyen bir ayrıcalık” olduğunu söylerler. Beyaz saç da genelde bu ayrıcalığa eşlik eder. Stres de saçların beyazlamasına sebebiyet verebilir fakat bilim insanları, en koyu saçların bile neden yaşla beraber beyazladığını kesin şekilde anlamaya yaklaşmış olabilir. 19 Nisan’da Nature bülteninde yayımlanan bir çalışmada araştırmacılar, belli kök hücrelerin benzersiz bir kabiliyeti olduğunu ve saç […]
Yorgunken araç kullanmaktan ceza kesilseydi veya ehliyetinizi kaybetseydiniz ne olurdu? Nature ve Science of Sleep bültenlerinde yayımlanan yeni bir çalışmada araştırmacılar, önceki gece beş saatten az uyuduysanız, kaza tehlikesinin yasal alkol sınırının üstündeymişsiniz kadar yüksek olduğunu belirlemişler. Trafik kazalarının yüzde 20 kadarının yorgunluktan kaynaklandığı biliniyor. Alkolün sebep olduğu kaza sayısı ise geride bıraktığımız 20 yıl […]
Yas evrensel bir deneyimdir. Yası anlamak normal yaşantınıza daha hızlı dönmenizi sağlayabilir ve hatta değişim için ilham yaratabilir. Ülkemiz halen tarihi deprem felaketinin etkilerini yaşıyor. Bunun yanısıra dünya çapında milyonlarca kişinin hayatını kaybettiği ve artık grip gibi daha kronik bir hale gelen COVID salgınının üçüncü yıl dönümünde bulunuyoruz. Diğer yandan Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesi ve […]
Postprandiyal yani yemek sonrası ağırlık artışı, tümüyle bir zamanlama meselesi. Kısa dönemde –yani çok kısa dönemde- yediğiniz ya da içtiğiniz şeyin ağırlığı kadar ağırlaşırsınız. Bir kilo tatlı yerseniz kütleniz bir kilo artar; ta ki bedeniniz bu gıdayı boşaltım yoluyla dışarı atana ya da enerji için kullanmaya başlayana kadar. O yüzden de metabolik süreçler devreye girinceye […]
Bir muzu soyup kabuğunu attığınız zaman, aslında lezzetli ve besleyici bir yiyeceği atıyorsunuz. Yakın zaman önce yürütülen bir çalışmaya göre muz kabukları karartılıp, kurutulup un haline getirildiğinde, buğday ile yapılanlar kadar lezzetli hamur ürünlerine dönüştürülebiliyor. Vegan yemek tariflerini takip eden biri değilseniz, muz kabuğunu pişirmeyi hiç düşünmemiş olabilirsiniz. Fakat bilim insanları bu yöntemin güvenli olduğu […]
Orangutanlar, fareler, atlar… Bu türlerin hepsi kıl ile kaplı fakat insanlar öyle değil. Diğer çoğu memeliye kıyasla çok daha az vücut kılımızın olması, uzun süredir gizemini koruyan bir konu. Fakat türünün ilk örneği olan ve 62 hayvanın genetik kodunun karşılaştırıldığı yeni bir araştırma, insanların ve diğer bazı memelilerin postlarını kaybetme hikayesini anlatıyor. Utah Üniversitesi ve […]
PVC veya polivinil klorür, dünya genelinde en çok üretilen plastiklerden biri. Dünyadaki toplam plastik hacmi bakımından ise üçüncü sırada. PVC, gündelik şekilde kullandığımız plastiklerin büyük bir bölümünü meydana getiriyor. Hastane ekipmanlarında kullanılan plastiğin (boru sistemleri, kan poşetleri, maskeler ve daha fazlası) ve modern sıhhi tesisatlarda kullanılan boruların çoğu PVC’den oluşuyor. Pencere çerçeveleri, dekoratif ürünler, dış […]
Yürütülen yeni bir MRI çalışması, hamilelik sırasında düşük seviyeden orta seviyeye kadar bile olsa alkol tüketilmesinin, bebeğin beyin yapısını değiştirebildiğini ve beyin gelişimini gecikmeye uğratabileceğini ortaya seriyor. Çalışmanın sonuçları, Kuzey Amerika Radyoloji Derneği’nin yıllık toplantısında sunulacak. Avusturya’daki Viyana Tıp Üniversitesi Biyomedikal Görüntüleme ve Görüntü Güdümlü Terapi Bölümünde çalışan yardımcı radyoloji profesörü ve makalenin kıdemli yazarı […]
Günde bir bardak çay, hayatınızın sonraki dönemlerinde daha sağlıklı olmanızı sağlayabilir. Fakat çay içen biri değilseniz bile beslenme listesine ekleyebileceğiniz diğer şeyler var. Buradaki anahtar nokta flavonoidler. Doğal şekilde ortaya çıkan flavonoidler; siyah ve yeşil çay, elma, kabuklu yemişler, narenciye, dut vb. gıda ile meşrubatlarda bulunuyor. Sağlığa pek çok faydaları olduğu uzun süredir biliniyor. Fakat […]
Sanki kafanızın üzerinde asılı duran bir örs varmış gibi hissediyor olabilirsiniz fakat yaklaşan ve sizi strese sokan o son teslim tarihi, Georgia Üniversitesi Genç Gelişim Enstitüsünde yürütülen yeni bir çalışmaya göre beyniniz için faydalı olabilir. İki gün önce Psychiatry Research bülteninde yayımlanan çalışmada, düşük ila orta dereceli stres seviyelerinin insanların direnç kazanmasına ve depresyon ile […]
Pek çoğumuz “IQ” ve “zeka” kavramlarını sanki eşanlamlıymış gibi kullanıyoruz. Fakat değiller. IQ puanı zekayı gösteren sihirli bir sayı değil; sadece özel bir testi çözme kabiliyetinizi belirliyor. Zengin ve beyaz Batılılar, bu sınavlarda en yüksek puanları alma eğilimi gösteriyor ancak bu durum, dünyanın geri kalanından akıllı oldukları anlamına gelmiyor. Sayıları giderek artan araştırmalar bu grubun […]
Köpeğinize yemek hazırlamak istiyorsanız uzman rehberliğine ihtiyacınız var. Köpekler bizim için fazla iyi; bu kadarını biliyoruz. Bu yüzden pek çoğumuz onlara sanki birer melekmiş gibi davranmak ve her şeyin en iyisini vermek istiyoruz. Bazı insanlar için bu durum, köpek arkadaşlarını köfte ve lezzetli havuçlarla dolu ev yapımı yemeklerle beslemek anlamına geliyor. Ev yapımı köpek diyetlerinin […]
Pek çoğumuz “IQ” ve “zeka” kavramlarını sanki eşanlamlıymış gibi kullanıyoruz. Fakat değiller. IQ puanı zekayı gösteren sihirli bir sayı değil; sadece özel bir testi çözme kabiliyetinizi belirliyor. Zengin ve beyaz Batılılar, bu sınavlarda en yüksek puanları alma eğilimi gösteriyor ancak bu durum, dünyanın geri kalanından akıllı oldukları anlamına gelmiyor. Sayıları giderek artan araştırmalar bu grubun […]
Michigan Üniversitesi mezunu Marshall Nirenberg ile diğer bir grup bilim insanı, 1960’ların başlarında yaşamın genetik kodunu çözmüş ve DNA moleküllerindeki bilginin hangi kurallar ile canlı hücrelerin çalışan parçalarına; proteinlere çevrildiğini belirlemişti. DNA dizilerinde kodon olarak bilinen ve proteinleri meydana getiren 20 amino aside karşılık gelen üç harfli birimler bulunduğunu tespit etmişler. Bu çalışma, sonrasında Nirenberg […]
Kanserin kesin bir tedavisi yok ancak bilim insanlarının yürüttüğü ufak bir klinik deney, kalın bağırsak tümörlerde kullanılacak yeni ve güçlü bir tedaviye yol açabilir. Dört gün önce The New England Journal of Medicine bülteninde yayımlanan bir çalışmada, immünoterapi ilacı dostarlimab uygulanan 12 rektal kanser hastasında yüzde 100’lük bir başarı oranına ulaşıldığı aktarılıyor. Hastaların tümörleri yok […]
Karaciğer nakli için bağışlanan organlar, 12 saatten kısa süre bozulmadan kalabiliyor. Fakat İsviçre’de çalışan araştırmacılar, organları daha uzun süre korumanın yolunu bulmuşlar. Perfüzyon makinesi şeklinde adlandırılan özel bir cihaz kullanan bilim insanları, bir donörün (bağışçı) karaciğerini bozulmadan üç gün boyunca sıcak tutmayı başarmış. Bulgular geçtiğimiz hafta Nature Biotechnology bülteninde sunuldu. Zürih Üniversite Hastanesi İç Organ […]
Yaklaşık bir asır önce Hollywood veya üzüm diyeti olarak da bilinen ilk moda diyetlerden biri, her öğünde üzüm yemenin formda kalmanın sırrı olduğunu söylüyordu. Fakat değildi. Ancak bu durum, diyetlerin multi milyar dolarlık bir endüstri haline gelmesini önlemedi. Kilo vermenize yardımcı olacağını söyleyen uygulamalardan, kitaplardan ve influencer’lardan bunu öğrenemezsiniz ama araştırmacıların ve doktorların kilo vermekle […]
Beynimiz anıları nadiren tekli şekilde kaydediyor; bunun yerine, anıları gruplar halinde depoluyor ve böylelikle önemli bir anının hatırlanması, zamanla birbirine bağlanan diğer anıların hatırlanmasını tetikliyor. Fakat biz yaşlandıkça, beyinlerimiz bu alakalı anıları bağlama kabiliyetini giderek kaybediyor. Şimdiyse Los Angeles – California Üniversitesinde (UCLA) çalışan araştırmacılar, anı bağlamanın ardında önemli bir moleküler işleyiş bulunduğunu keşfetmişler. Bilim […]
İnsanlar da çoğu canlı gibi sürekli değişen düşük ve yüksek sıcaklıklara maruz kalıyor. Bu çevresel değişimler, çarpıcı metabolik etkilere sebep olup daimi adaptasyonlar gerektiriyor. Bu adaptasyonların bazıları sağlık üzerinde faydalı etkiler meydana getirse de, soğuk ve sıcaklığın bütün bir vücut bağlamında çeşitli organlar üzerindeki etkisi bilinmiyormuş. Cenevre Üniversitesinde çalışan bir araştırma takımı, iş başındaki genel […]
İsveç’teki Karolinska Enstitüsünde çalışan araştırmacılar, ABD’de yaşayan çocukların ekran alışkanlıklarının, bilişsel kabiliyetlerinin zamanla gelişimiyle nasıl bağlantı sergilediğini incelemiş. Bilim insanları, ortalamanın üzerinde bilgisayar oyunu oynayan çocukların zekasının ortalamadan daha fazla yükseldiğini; TV izlemenin veya sosyal medya kullanmanın ise ne olumsuz, ne de olumlu bir etki meydana getirdiğini keşfetmişler. Sonuçlar üç gün önce Scientific Reports bülteninde […]
Columbia Üniversitesi Mailman Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Robert Butler Columbia Yaşlanma Merkezi ve Paris Dauphine Üniversitesinde çalışan araştırmacıların yeni çalışması, iki çocuğa karşılık üç veya daha fazla çocuk sahibi olmanın, hayatın sonraki dönemlerinde biliş* üzerinde olumsuz bir etki yarattığını gösteriyor. Sonuçlar söz konusu etkinin, daha yüksek doğurganlık oranlarının ekonomik kaynakları azalttığı fakat bölgedeki sosyal kaynakları […]
Paranormal olgulara yönelik inanç ve bilişsel beceri arasındaki bağlantıların araştırıldığı 71 çalışmanın incelenmesi sonucunda elde edilen bulguların çoğu, bu gibi inanışların bilişsel farklılıklar veya noksanlıklarla ilişkili olduğu hipoteziyle uyum sergiliyor. İngiltere’deki Hertfordshire Üniversitesinde çalışan Charlotte E. Dean ve meslektaşları, bu değerlendirmelerini geçtiğimiz hafta PLOS ONE bülteninde sundu. Araştırmacılar bilişsel fonksiyon* ile psikokinezi, hayalet görme ve altıncı […]
Yeni bir araştırmaya göre yüksek tansiyon için idrar söktürücü ve renin-angiotensin sistem (RSA) baskılayıcı kullanan kişiler, ibuprofen kullanıp kullanmama konusunda da dikkatli olmalı. Çeşitli ilaç markalarıyla satılan idrar söktürücü ve RSA baskılayıcı ilaçlar, yüksek tansiyonlu kişilere sıklıkla birlikte yazılıyor. İbuprofen etkin maddeli ağrı kesiciler, ülkemizdeki eczanelerde reçeteli satılıyor. Şimdiyse Waterloo Üniversitesinde çalışan araştırmacılar, bilgisayarda canlandırılan […]
Yaşlanma, gürültü ve belli kanser ilaçları ile antibiyotikler sebebiyle gerçekleşen işitme kaybı geri çevrilemiyor çünkü bilim insanları, dış ve iç kulaktaki (işitme için gerekli) duyu hücreleri öldüğünde mevcut hücreleri yeniden programlayıp bu hücrelere dönüştüremiyor. Fakat Northwestern Üniversitesi Tıp Fakültesinde çalışan araştırmacılar, kulaktaki kıl hücrelerini dış ya da iç hücrelere programlayan ana bir gen keşfetmişler. Bu […]
Uppsala Üniversitesinde yürütülen yeni bir çalışmada, uyku yoksunluğu çeken genç yetişkinlerin öfkeli yüzleri daha güvenilmez şekilde değerlendirdiği ve daha sağlıklı gördüğü bulunmuş. Dahası, nötr ve korkulu yüzler uyku kaybından sonra önceki kadar çekici görünmemiş. Bulgular geçtiğimiz ay Nature and Science of Sleep bilim bülteninde yayımlandı. İsveç’teki Uppsala Üniversitesinde çalışan araştırmacılar, bir insanın neye baktığını gerçek […]
Cambridge ve Fudan Üniversitelerinde çalışan araştırmacılar, orta yaş ve üstü kişilerde ideal uyku miktarının yedi saat olduğunu; çok az veya çok fazla uykunun ise bilişsel performans ve zihinsel sağlığın zayıflamasıyla ilişkili olduğunu aktarıyor. Uyku, bilişsel işlevin yerine getirilmesi ve psikolojik sağlığın korunmasında önemli bir rol oynuyor. Bunun yanısıra atık ürünleri ortadan kaldırarak, beyni sağlıklı tutmaya […]
Yaklaşık 9.000 çocuk üzerinde yürütülen araştırmada, vejetaryen beslenen çocukların et yiyen çocuklar ile benzer büyüme ve beslenme ölçütleri sergilediği bulunmuş. Dün Pediatrics bülteninde yayımlanan ve Toronto – St. Michael’s Hastanesinde çalışan bilim insanlarının öncülüğünde yürütülen araştırmada vejetaryen beslenen çocukların normalden daha hafif olabildiklerinin de bulunması, vejetaryen çocukların beslenme düzenleri planlanırken özel bir dikkat gösterilmesi gerektiğini […]
Kopenhag ve Aalborg Üniversitelerinde çalışan araştırmacılar, yeni çalışmalarında beyindeki ufak bir molekülün hipokretin seviyesini etkilediğini gösteriyorlar. Hipokretin, bizi gündüz uyanık ve gece yorgun hale getirmekten sorumlu bir molekül. Bu molekülün genetik bir varyantını taşıyanlar, gündüzleri kendilerini daha uykulu hissedebiliyor. Kopenhag Üniversitesi Sinirbilim Bölümünde çalışan beyin bilimci Birgitte Kornum, geçenlerde dünyanın en büyük uyku konferanslarından birine […]
Yumurta mı yoğurt mu? Sebze mi patates cipsi mi? Ne yiyeceğimizle ilgili her gün karar veriyoruz fakat bu kararlar tamamen bize ait olmayabilir. Pittsburgh Üniversitesinde çalışan bilim insanlarının fareler üzerinde yaptığı yeni araştırma, hayvanların bağırsaklarında bulunan mikropların seçtikleri yiyecekleri etkilediğini ilk defa gösteriyor. Bu bakteriler, farelerin canının farklı tür yiyecekler çekmesine sebep olan bileşenler üretiyor. […]
Her ne kadar köpeklere iyi bakılsa da, barınaklar köpekler için stresli bir ortam olabilir. Utrecht Üniversitesinde çalışan araştırmacılar, kıldaki kortizol hormonu miktarının köpeklerin barınakta kalmadan önce, kaldıkları sırada ve kaldıktan sonra yaşadığı stres seviyelerini gösterip göstermediğini incelemişler. Köpekler barınağa girdiklerinde, kortizol seviyeleri bakımından evcil köpeklerden oluşan kontrol grubuyla aralarında hiç fark yokmuş. Barınakta geçen altı […]