Haberler
Bilim & Teknoloji
Yaşam
Kültür & Sanat
Haberler
Bilim & Teknoloji
Kültür & Sanat
‘Son 50 yılda dünyadaki yaban hayatının yüzde 73’ünü kaybettik.’ Lala gözlerini Kristi Odom’un kamerasına kilitlemiş. Jaguarın çelik gibi bakışları, üzücü hikayesinden hiçbir şey ele vermiyor. Bolivya Amazon’undaki yasadışı yaban hayatı ticaretinden kurtulan jaguar, kurtarılan diğer büyük kedilerle birlikte şimdilerde bir koruma alanında yaşıyor. Bir film yapımcısı ve fotoğrafçı olan Odom uzak yerlere seyahat ederek gezegenimizin […]
Kan hücrelerini gösterecek kadar güçlü. Araştırmacılar tamamen 3B yazılan parçalardan yapılmış dünyanın ilk mikroskobunu tasarlayıp üretti. Açık kaynaklı planlar internette bulunabildiğinden, neredeyse herkes kendi mikroskobunu sadece 60 dolara yapabilir. Bath Üniversitesi ve Cambridge Üniversitesinde çalışan araştırmacılar, birkaç yıl önce 3B yazılan mikroskoplar için açık kaynaklı proje planları sunan OpenFlexure projesini başlatmış. Çekirdek geliştirme grubunun şimdilerde […]
NASA’nın ‘Güzel Dünya’ koleksiyonu, bakanları hayran bırakan çeşit çeşit manzarayı gözler önüne seriyor. İran platosunun ortasında duran Kebir Çölü veya Büyük Tuz Çölü, gezegenin en büyük 24’ncü çölü. Yerden bakıldığında tenha kum tepeleri ve kenardan geçen sıradağlar azametli ve güzel bir görüntü oluşturuyor. Yukarıdan ise tamamen farklı bir açıdan bakıyorsunuz. ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumunun (USGS) […]
‘Dünya kadar vaktim var.’ Dolandırıcılar dünya çapında büyük vurgunlar yapıyor. ABD Federal Ticaret Komisyonu, sadece geçen yıl Amerikalı tüketicilerin dolandırıcılık sebebiyle 10 milyar dolarlık rekor bir kayıp yaşadığını tahmin ediyor. Bu miktar, sadece önceki yıla göre %14’lük bir artış demek. Dahası dolandırıcılar, telefon üzerinden yaşlı ve kandırılmaya müsait kişileri hedef alıyor. İngiltere’de yaşayan 75 yaş […]
Ay’a inen yeni özel araçlardan, asteroit incelemelerine kadar. Bu makale aslen The Conversation‘da yer alıyor. Uzay keşfi 2024’te dünyanın başını döndürdü. NASA’nın Europa Clipper uzay aracı, Jüpiter’in uydusu Europa’yı incelemek üzere yolculuğuna başladı. SpaceX’in Starship roketi ilk başarılı inişini gerçekleştirdi ve gelecekteki derin uzay görevleri için önemli bir dönüm noktasına ulaşıldı. Çin, Chang’e 6 göreviyle […]
Dev bir ahtapot, suyun üzerinde bir kutup martısı ve bir yengecin kıskaçlarındaki deniz kaplumbağası. Fotoğrafçı Paolo Della Rocca, iki kar leoparı arasındaki bu heyecan dolu anı yakalayabilmek için dondurucu sıcaklıklarda altı saat beklemiş. Ortaya çıkan görüntü (aşağıda), Yılın Doğa Fotoğrafçısı 2024 ödüllerinde onur ödülünü kazanmış. Yarışma (NPOTY) direktörü Tin Man Lee şöyle açıklıyor: “Bu sıradışı […]
Jüpiter’e yolculuktan, tarihteki ilk özel uzay yürüyüşüne. Devlet desteği olmadan uzay yürüyüşü yapan ilk özel astronotlar, Jüpiter’in yörüngesinde yaşamın bileşenlerini aramak üzere fırlatılan bir uzay aracı, süpersonik hava yolculuğunun geri dönme ihtimalini gösteren süpersonik bir uçak, hidrojen ve elektrik ile çalışıp dikey kalkış yapabilen bir hava taksisi, roket ve uçağı bir araya getiren roketli bir […]
Oyuncak olmayan 200 dolar altı bir drondan, sıkıcı (iyi anlamda) bir telefona kadar. 2024’ün başında en iyi elektronik cihazlar listemizin neye benzeyeceğini sorsaydınız, rabbit R1 veya Humane Ai Pin gibi yapay zeka güdümlü acayip cihazlarla dolu olacağını tahmin ederdik. “Şimdi Yapay Zekalı” cümlesi, 2020’lerde tüketici elektroniğine hakim olmuş bir kalıp. Bu cihazlar yapay sinir ağlarının […]
Baş aşağı dönen bir iniş aracı, uzay çöpleri ve sıkışıp kalan bazı astronotlar. Uzay keşfi zordur. İşler ters gittiğinde ise çok ters gidebilir; daha önce kimsenin gitmediği yerlere cüret etme konusunda 2024’ün pek de görkemli olmayan anlarına dair yaptığımız bu neşeli incelemede görüldüğü üzere… Doğru şekil hariç başka her şekilde konan Ay’a iniş araçlarından iptal […]
Cilt giyen mekanik suratlardan kaka toplayan robot helikopterlere. Robotlar yıllar yılı hantal metal yığınlarından koşabilen, konuşabilen ve hatta resim yapabilen karmaşık, yapay zekalı makinelere doğru ilerledi. Fakat tüm bu gelişmelerle bile insanlar robotları hâlâ tuhaf ve konforsuz durumlara sokmadan edemiyor. Araştırmacılar bu yıl gelişmiş robotları alıp onlara karate hareketleriyle kola kutuları açtırdı, sigara izmaritlerini toplattı, […]
Ateş tuğlalarından vegan peynire kadar. Küresel sıcaklıkların 1,5 derece Celsius’tan fazla yükselmemesi için 2035 itibarıyla salınımları yarıya indirmemiz gerekiyor; fosil yakıt yakma bakımından bu sene muhtemelen başka bir rekor kıracak olsak bile… Yine de bu yılın kazanan projelerinde sergilenen harika mühendislikler, zorluğun üstesinden gelebileceğimize dair umut veriyor. Yeni tipteki termal bir pil, çimentodan kimyasallara kadar […]
Carl Sagan uzaya rock & roll göndermeyi savunmuştu. Voyager 1 ve 2, yüz milyonlarca kilometre mesafe ve 47 yılı aşkın bir süreden sonra hâlâ yıldızlararası uzayda uçuyor. Son zamanlarda yaşanan cihaz sorunları bu tarihi görevin yaklaşan sonuna işaret etse de araçların her biri, insanlığın simgelerini kozmik sonsuzluğa taşıyor. Bu simgeler, Dünya üzerindeki yaşamın görüntülerinin, seslerinin […]
AB cep telefonlarındaki yasağı geçtiğimiz yıl kaldırdı. Peki ABD neden yapmadı? Dünyanın büyük bir kısmı için tatil sezonu geldi ve pek çoğumuz için bu durum ülkenin başka bir yerine uçarak ailemizi görmek ya da şanslıysak dünyanın başka bir tarafına uçup kış mevsiminden kaçmak anlamına geliyor. Her iki durumda da birçok ülkede uçağa binmek, taşınabilir elektronik […]
“Bir okul açıp, ‘Hiç akademik öğretmen olmayacak’ dediğinizi düşünün. İşte tam da bunu yaptık!” ABD’nin Austin şehrinde yer alan yarı özel bir devlet okulu, 12. sınıfa kadar eğitim gören K-12 öğrencilerine yapay zekâ rehberliğinde eğitim sunuyor. “2 Saatlik Öğrenme” adı verilen bir model ile çalışan aynı isme sahip bir şirket, artık ne anlama geliyorsa öğrencilere […]
Mars Ingenuity Ocak ayında kaza yapmıştı; yani beklenenden yıllar sonra. NASA, dünyanın ilk dünya dışı hava aracı kazası soruşturmasını yayımlamak üzere. Rapor tarihe geçmenin yanında ajansın, insanlığın Mars’ı keşfetmesine yardım edecek yeni nesil uçak taşıtları önceden tasarlamasına da yardımcı olacak. NASA mühendisleri, Mars Perseverance Uzay Aracı‘nın Ingenuity helikopterinin 2021 yılında 30 gün içerisinde en fazla […]
Gerçek hayat koşullarındaki gündelik sürüş, laboratuvarlarda yapılan testlere kıyasla pilde daha düşük bir aşınma meydana getirebilir. Dünya yüksek teknoloji ürünleri ve madencilik operasyonlarıyla dikkat çeken yeni bir “Elektro-Dijital Çağ”a doğru koşar adım ilerliyor. Yeni yeni ortaya çıkan elektrikli taşıt filolarına güç sağlayan büyük, yoğun kaynaklı lityum iyon piller, küresel mineral tedarik zincirlerini şimdiden zorluyor. Geçtiğimiz […]
Gerçek hayat koşullarındaki gündelik sürüş, laboratuvarlarda yapılan testlere kıyasla pilde daha düşük bir aşınma meydana getirebilir. Dünya, yüksek teknoloji ürünleri ve çıkarılabilir madencilik operasyonlarıyla dikkat çeken yeni bir “Elektro-Dijital Çağ” doğru koşar adım ilerliyor. Yeni yeni ortaya çıkan elektrikli taşıt filolarına güç sağlayan büyük, yoğun kaynaklı lityum iyon piller, küresel mineral tedarik zincirlerini şimdiden zorluyor. […]
Etin özgün bir tadı, dokusu ve aroması var. Bu makale aslen The Conversation‘da yayımlandı. Ağız sulandırıcı bir hamburgerden ısırık aldığınızda, orta az pişmiş bifteği dilimlediğinizde veya tavuk nugget’larıyla dolu bir tabağı mideye indirdiğinizde, duyularınız büyük ihtimalle bu yiyeceğin tadına, kokusuna, dokusuna ve rengine yanıt veriyordur. Bu dört özellik, uzun bir süredir eti diğer besin gruplarından […]
Gerçek ‘otonom’ taşıtlar, ‘süperinsan’ gibi nesne tespit edebilen çeşitli bir sensör dizisine dayanıyor. Bu teknoloji mükemmel değil. Geçtiğimiz ayın sonlarında bir Tesla Model 3 sahibi, arabasının yüksek hızda giderken bir geyiğe çarpıp geçtiği şok edici yol kamerası görüntülerini paylaştı. Şoförünün Tesla’nın sürücüye yardımcı Tam Kendi Kendine Sürme (FSD) modunda çalıştığını söylediği araba, yolun ortasında duran […]
Gelişen sistem, en yüksek tehlike altındaki bazı yayalara odaklanıyor. Avusturya’nın Viyana şehrinde çalışan şehir planlamacıları, 2018 yılında yaya güvenliğini artırmak için özel olarak tasarlanan ilk akıllı trafik lambalarını kurmuştu. Şimdi ise Graz Teknoloji Üniversitesinde çalışan araştırmacılar, yıllar süren analiz ve iyileştirmelerin ardından dört yaya geçidindeki 21 trafik ışığı için yazılımın ikinci sürümünü çıkardılar. Derin öğrenime […]
Montana Üniversitesi ve ortakları tarafından yürütülen bir araştırma, yapay zekanın standart yaratıcılık testinde insan düşünürlerin en tepedeki %1’lik kısmıyla denk olduğunu gösteriyor. Çalışma, Montana Üniversitesi İşletme Fakültesinde çalışan yardımcı klinik profesör Dr. Erik Guzik tarafından yönetilmiş. Guzik ve meslektaşları, onlarca yıldır insan yaratıcılığını değerlendirmede kullanılan bilindik bir test olan Torrance Yaratıcı Düşünme Testlerini (TTCT) kullanmış. […]
Aksiyon karanlık maddenin bir süpernova esnasında oluşup gama ışınlarına dönüşmesi lazım. Onları görecek kadar şanslı olacak mıyız? Evrenin karanlık maddesine yönelik arayış yarın bitebilir; yakındaki bir süpernova ve biraz da şansla. Karanlık maddenin tabiatı, evrendeki maddenin %85’inin teleskoplarımızdan görülmediğinin fark edilmesinden bu yana gökbilimcilerden 90 yıl boyunca kaçmayı başarmıştı. Günümüzdeki en muhtemel karanlık madde adayı […]
Saatte 3,2 milyon kilometrelik inanılmaz bir hızla giden bir galaksinin yol açtığı devasa bir galaksi çarpışması, Dünya’nın en güçlü teleskoplarından biri tarafından eşine rastlanmamış detaylarla görüldü. Bu dramatik çarpışma, beş galaksiden oluşan ve ilk olarak 150 yıl önce tespit edilen yakındaki bir galaksi grubu olan Stephan Beşlisi’nde gözlemlenmiş. Çarpışma, “Bir savaş uçağından çıkan ses patlamasına” […]
‘Nanomakarna’, insan saçından 200 kat daha ince. Çatalınızı dünyanın en ince spagettisine batırıp döndürürken iyi şanslar. Bir insan saçından yaklaşık 200 kat daha ince olan bu nanolifi, College London Üniversitesinde (UCL) çalışan bir araştırma takımı oluşturmuş. Yakın zamanda bir İtalyan restoranının menüsünde görmeyecek olsanız da; bilim insanlarının bir laboratuvarda hazırladığı bu nanolifler tıp ve endüstriyel […]
Sadece iki genin devre dışı bırakılması, daha lezzetli ‘mutant’ domateslerle sonuçlanmış. Günümüzün kitlesel çapta üretilen domatesleri sıklıkla avuç boyutundaki ölçülere ulaşıyor. Fakat doğal şekilde ortaya çıkan ata domatesler çok daha ufak meyvelerdi. Ayrıca raflarda bulunan kırmızı meyvelere göre daha düşük su içerdiklerinden daha tatlı ve daha lezzetliydiler. Fakat yakın zaman önce yapılan genetik keşifler, her […]
Anne bir kaplan, atılgan tilkiler ve yabani çiçek gösterisi. Bir anne çocuklarına pek çok şey öğretir. Doğada da durum farklı değil. 2024 Uluslararası En İyi Doğa Fotoğrafçılığı Yarışması’nın Büyük Ödül’ünü kazanan eserde (aşağıda görülüyor), anne bir kaplan kavgada öğrendiği bir dersi yavrularıyla paylaşıyor. Fotoğrafçı Mangeş Ratnakar Desai, yakaladığı bu inanılmaz anı “hayatta kalmada bir ustalık […]
Tıpkı Batman’in kendi aracı gibi bu gerçek boyutlu Taklabaz’ın da sokağa çıkması yasal değil. Hollywood Christopher Nolan’lı Batman filmleri dönemini geride bırakalı çok oldu fakat Kara Şövalye üçlemesinin etkisi, popüler kültürde hâlâ geniş ölçüde kendini gösteriyor. Şimdiyse, Kara Şövalye Yükseliyor beyaz perdeye girdikten tam 12 yıl sonra, Pelerinli Şövalye olmaya can atanlar kendi gerçek boyutlu […]
Dünya dağınık bir yer. Çöplerimizi başka bir yere gönderemez miyiz? Elon Musk’un alçak yörüngeye binlerce uydu gönderdiğini gördükten sonra insan merak etmeden duramıyor: Neden biz de bütün çerçöpümüzü uzaya göndermiyoruz? Ya da doğrudan Güneş’e? (Siz sordunuz. Biz cevapladık.) Halihazırda karman çorman durumdaki Güneş sistemimizi böylesine yetersiz şekilde idare etmenin sonucunda ortaya çıkan ahlaki çıkmazlar bir […]
‘Her yok oluş olayından sonra bu yer harap olsa da yaşam çok dirençli.’ Nasıl ve niçin meydana geldiğini bilmiyoruz; belki de çok ölümcül, Homo sapiens‘e özgü bir virüstür. Ya da kontrolsüz iklim değişikliğinin, tırmanan çatışmaların veya çöken gıda tedariğinin getirdiği daha uzun soluklu bir gerilemedir. Şartlar ne olursa olsun, insanların yok olduğunu hayal edin. İnsanlığın […]
Nikon Ufak Dünya Yarışması 50’nci yılını kutluyor. Fare tümör hücrelerinin çığır açan bir görüntüsü, 2024 Nikon Ufak Dünya Yarışması’nda en büyük ödülü kazandı. Görüntü ilk bakışta bilim kurgudan çıkmış bir bitki yapısı gibi gelebilir ama aslında aktin, mikrotübüller ve hücrelerin çekirdeklerinden oluşuyor. “Bu görüntü, hücre iskeletindeki (mikrotübüller olarak bilinen yapısal çerçeve ve ‘otoyollar’) bozulmaların nasıl […]
Yine de hidrojen yolcu araçlarının altında yatan teknoloji dönüştürücü olabilir. Hidrojen yakıt hücreli taşıtlar sadece bilim kurgunun ya da çılgın Ar-Ge deneylerinin konusu değil. Toyota Mirai ve Hyundai Nexo gibi hidrojenle çalışan arabalar zaten var ve yakıt hücresi teknolojisi aktif biçimde evrimleşerek, devlet destekli araştırma ve altyapı fonlarından milyarlarca dolar kazanıyor. O halde neden hidrojen […]
Ufak bir araba boyutunda olan Uzay Zaman Miras Gözlemi (LSST) Kamerası, gökbilim için şimdiye dek inşa edilmiş en büyük dijital kamera. Dünyanın en büyük dijital kamerası, onu yapanlara göre “tüm zamanların en muhteşem filmini” kayda almaya resmi olarak hazır. ABD Enerji Bakanlığının SLAC Ulusal Hızlandırıcı Laboratuvarında çalışan mühendisler ve bilim insanları, Nisan ayında yaklaşık 3 […]
Stereoskopik hortlakların ardındaki tarih. Bu makale aslen The Conversation sitesinde yayımlandı. Antik Kelt festivallerinden hasat zamanı sonrası huzursuz ruhları savuşturmaya ve eski bir çarşafla bir son dakika Cadılar Bayramı kostümü yapmaya kadar Ekim ayı, uzun bir süredir hayaletlerle ilişkilendiriliyor. Ancak 19’ncu yüzyılın ortalarında meşhur hayalet tasvirleri yıl boyu bir klişe halini almıştı. Bunun bir sebebi […]
M136279841, 41 milyon rakamdan fazla. Matematik tutkunlarının bilinen en büyük asal sayıyı keşfetmesinden bu yana neredeyse altı yıl geçti fakat çıta resmi olarak 16 milyon rakamdan fazla yükseldi. Bu akıl almaz ölçüde devasa sayıları bulmaya adanmış küresel bir topluluk projesi olan Büyük İnternet Mersenne Asal Araması (GIMPS), Salı günü 52’nci Mersenne asal sayısının (davul sesi […]
Uzay kesinlikle büyüleyici bir yer. Çarpıcı. Canlı. Göz Kamaştırıcı. Evrenimizi tanımlamak için kullanacağımız sıfatların sonu yok ve bu durum, bu yılki Astrofotoğrafçılık Ödülü Yılın Fotoğrafçısı yarışmasındaki görüntülerden daha fazla başka hiçbir yerde görülmüyor. Avustralyalı fotoğrafçı Phil Hart, 2023 yılında Batı Avustralya’nın Exmouth şehri semalarında çektiği Güneş tutulmasının bu inanılmaz görüntüsüyle birinciliğe layık görülmüş. Hart’ın fotoğrafı, […]
Bu yeni araç, dünyanın darbe kuvvetli en güçlü makinesini kullanmayı gerektiriyor. Dünya ile nadir (fakat muhtemel) bir asteroit çarpışmasıyla en iyi nasıl başa çıkacağımızla ilgili birçok kuram bulunuyor. Ancak bu olası çözümlerin gerçek uzay kayalarına karşı etkili şekilde test edilmesi karmaşık, masraflı ve gerçekleştirmesi yıllar alan bir süreç. Şimdi ise araştırmacılar, en çarpıcı önerilerden birini […]
NASA’nın Europa Clipper uzay aracı Jüpiter’e doğru yapacağı yolculuğuna başladı. Uzay aracı bu yolculuğun sonunda gezegenin uydusu Europa’yı araştıracak. Europa, yaşamı destekleyecek bileşenleri barındırabilecek dev bir yüzey altı okyanusuna sahip. Uzay aracı Pazartesi günü TSİ 19.06’da NASA’nın Florida eyaletindeki Kennedy Uzay Merkezi’nde yer alan Fırlatma Rampası 39A’dan SpaceX’e ait Falcon Heavy roketiyle fırlatıldı. NASA’nın başka […]
‘Şaşkına dönmüş’ Geoffrey Hinton, yapay zekanın ‘kontrolü ele alabileceğine’ karşı uyarıda bulunmuştu. ‘Yapay zekanın babalarından‘ biri olan Geoffrey Hinton, “insanların sonu” ile sonuçlanacağından korktuğu teknolojiye öncülük ettiği için Nobel Ödülü kazandı. Hinton ve yapay zeka araştırmacısı John J. Hopfield, yapay sinir ağları üzerinde büyük önem taşıyan erken dönem çalışmaları sebebiyle bugün Nobel Fizik Ödülü’nü kazandı. […]
İşbirliğine yanaşmayan kedi deneklerle karşı karşıya kalan bilim insanları, yardım için YouTube’a yönelmiş. Montreal Üniversitesinde çalışan araştırmacılar, bir kedinin beyin faaliyetini ölçmek için kullanılabilen ve kendi türünde ilk olan elektrot kaplı tığ işi bir bere yapmışlar. Bu özel dikim yün şapkalar, sevimli olmalarının yanında araştırmacılara ilk defa yatıştırıcı vermeden kediler üzerinde EEG beyin taraması yürütme […]
Dingin, Öfkeli, Acayip: Doğada hepsi var. Çin’deki yeni yılın soğuk bir sabahında sinsi bir Pallas kedisi, yeni yakaladığı bir kuşla kahvaltı yapmaya hazırlanıyor. O anda Xingchao Zhu bir fotoğraf çekmiş. Bu vahşi kedinin altın renkli delici gözleri kamera ile bağlantı kurarken, batan Ay’ın ışığı arkada çarpıcı bir fon oluşturuyor. Ortaya çıkan görüntü kesinlikle büyüleyici ve […]