Haberler
Bilim & Teknoloji
Yaşam
Kültür & Sanat
Haberler
Bilim & Teknoloji
Kültür & Sanat
Mindhunter adlı yeni Netflix dizisinin bir sahnesinde bir FBI ajanı şu soruyu sorar: “Bir delinin nasıl düşündüğünü bilmedikçe ondan nasıl bir adım önde olabiliriz?” Bu, kriminal profil oluşturma işinin makul bir özeti. Polisler, seri katillerin ve psikopatların sapkın psikolojisini gerçekten anlayabilirlerse, onları yakalayabilir ve dehşet verici suçları sona erdirebilirler. Keşke gerçekten bu kadar basit olsa.…
University of Liverpool tarafından yayımlanan bilimsel dergi Schizophrenia Research’te çıkan bir makale, bireylerin işitsel halüsinasyona yatkınlıkları ve müzikal yetenekleri arasında beyin yapısı üzerinden bir bağlantı ortaya çıkardı. Daha önce yapılan çalışmalarda müzisyenlerin beyinlerinin corpus callosum adı verilen, sol ve sağ beyin lobunu birbirine bağlayarak iki hemisfer arasındaki iletişimi sağlayan kalın sinir liflerinden oluşan bölümünün beyaz…
Marksizme akademide 1980'li yıllardan beri ağır bir baskı uygulandığını ve duvarın yıkılışından sonraki 10 yıl boyunca gelişme fırsatı tanınmadığını biliyoruz. Dolayısıyla 21. yüzyılın ilk on yılına geldiğimizde bir Ekşi Sözlük yazarının tabiriyle Slovenya menşeili düşünürler nezdinde Doğu Avrupa'da "sıkışmış bir gaz" misali biriken entelektüel birikimin patlaması hepimizde bir heyecan yaratmıştı. Batı akademisinin ne kadar kırmızı…
1975'te, Stanford Üniversitesi’ndeki araştırmacılar bir grup üniversite öğrencisini intiharla ilgili bir çalışmaya davet ettiler. Öğrencilere birer çift intihar notu gösterildi. Notlardan biri hayatta olan herhangi bir insan tarafından hazırlanmış, diğeri de gerçekten hayatına son vermiş biri tarafından yazılmıştı. Öğrencilerden de gerçek ve sahte notları birbirinden ayırt etmeleri istenmişti. Bazı öğrenciler bu işte çok yetenekli olduklarını…
The Simpsons’ın yaratıcısı Matt Groening’in ve David X. Cohen’in bilimkurgu animasyon dizisi Futurama, yazar ekibinde matematik doktoralı birini barındırıyordu. Bu durum, televizyon tarihinin bilim adına en enteresan olaylarından birine sebep oldu: Futurama Kuramı. Bilimkurgunun, iyi bilimkurgunun bilimi gerçekliğin boyunduruğundan kurtardığı bilinir. Bu yüzden de iyisi çok sevilir. Normal şartlar altında herhangi bir bilimsel kuram veya…
Gün geçmiyor ki gazetelerde, televizyonlarda veya haber akışlarımızda uykuyla ilgili yeni bir haber yer almasın. Uyku her yerde karşımıza çıkıyor. Bize durmadan ne kadar uykuya ihtiyacımız olduğu, uykumuzu almazsak neler olacağı ve yorgun çalışanlar yüzünden ekonominin ne kadar zarar ettiği anlatılıyor. Uyku uzmanları sanki yeni bir “felsefe taşı” bulunmuş gibi tavsiyelerini ve görüşlerini sıralıyor, uyku…
Kendi sesinizin kaydını dinlemekten nefret ediyorsanız, yalnız değilsiniz. Bu durumun fizyolojik nedenleri görece anlaşılır: Ses üretimi akciğerlerden gelen havayla diyaframda başlar. Bu hava, ses tellerinden yüksek hızlarda geçerek saniyede yüzlerce titreşime neden olur. Titreşimler sesi çıkaracak dil ve ağız tarafından şekillendirilmeden önce boğaza doğru hareket eden perdeler oluşturur. Bu sesin nasıl algılandığı ayrıca ikiye ayrılır:…
Kaliforniya Üniversitesi’nden Diana Greene Foster tarafından yürütülen ve 2007‘de başlatılan Turnaway Araştırması kürtaj kliniklerinde bekleyen kadınların kürtaj yaptırsın ya da yaptırmasın gelecek 5 yıllık süreçlerine odaklanıyor ve bu süreci çeşitli açılardan ele alıyor. Amerika Birleşik Devletleri’nin 21 eyaletinden 1132 kadının katılımcı olduğu araştırmanın verileri birçok açıdan kritik sosyokültürel argümanlara işaret ediyor. Araştırma, özetle kürtaj yaptıran…
Ağrı, ham ve dolayımsız haliyle, insan deneyiminin en temel veçhelerinden biridir. Doğrudan varlığımızın özüne hitap eden bir his, ölümlülüğümüzün bir hatırlatıcısı, fiziksel ve duygusal sınırlarımızın bir işaretidir. Ancak modern çağda, bu kişisel ve çoğu zaman varoluşsal deneyim, sistematik olarak alınacak, satılacak ve hepsinden önemlisi kâr elde edilecek bir ürüne, bir metaya dönüştürülmüştür. Yaygın ilaç, tıbbi…
Hiç gökyüzüne bakarken insan yüzünü andıran bir bulut, Kandinsky’nin bir tablosuna bakarken mesela teyzenizin yüzünü gördüğünüz oldu mu? Cevabınız evetse yalnız değilsiniz, çünkü cansız nesnelerde insan yüzleri görmek oldukça yaygın bir durum. "Pareidolia" olarak adlandırılan bu durum, insan beyninin rastgele ve karmaşık desenlere anlamlar, özellikle de yüz özellikleri atfetmesine neden olan psikolojik bir olgu. Pareidolia, altın…
Vaftiz oğlum Adam, dokuz yaşındayken, Elvis Presley’e yönelik kısa süreli ama acayip yoğun bir saplantı geliştirdi. “Jailhouse Rock” şarkısını, Kral’ın pest mırıldanmalarını ve kıvırmalarını olduğu gibi taklit ederek, yüksek sesle söylemeye başladı. Bir gece, onu uyuturken, içtenlikle bakıp sordu: “Johann, beni bir gün Graceland’e götürür müsün?” Fazla düşünmeden evet dedim. İşler ters gidene kadar da…
Dünyaca ünlü Sapiens: İnsan Türünün Kısa Bir Tarihi’nin yazarı Yuval Noah Harari’nin videolarını izlerseniz, insanların ona akıllara ziyan sorular sorduğunu görebilirsiniz. "The Agenda with Steve Paikin" programında Kanadalı gazeteci Steve Paikin: "Sizce bundan yüz yıl sonra mutlu olup olmamayı hâlâ umursayacak mıyız?" Antwerp Üniversitesi’nden bir dilbilim öğrencisi: "Çalıştığım alanın hâlâ geçerliliği var mı, bir de…
Öncelikle bize Dimension 35c tanıtılıyor, devasa ağaçların büyümesi için mükemmel iklim koşullarına sahip bir evren. Sonra her köşesinde bulunan eczanede, kırılmış bacaklara iyi gelecek bir serum bulunan gelecek boyutu var. Ayrıca pizzaların insan yediği, herkesin Mask (Peter Bogdanovich, 1985) filmindeki Eric Stoltz'a benzediği ve tabii ki çoklu evrendeki en iyi dondurmaya sahip evrenler. Çoklu evrenin…
Geçen yıl Temmuz ayında NASA’nın "Juno" adlı uzay aracı, Jüpiter’in yerçekimi etkisine girecek kadar yavaşladı. 2016’daki Amerikan Bağımsızlık Günü’nde Juno frenlerine son kez asıldı. (NASA’ya göre bu zamanlama "vatansever" bir tesadüftü.) O günden sonra bilim insanları, bu 20 metrelik güneş enerjisiyle çalışan uzay aracından beklediklerinden daha fazla ve daha tuhaf bilgiler edinmeye başladı. İşte Juno’nun bu gizemli…
Türkiye'de kadınların erkeklere oranla yüzde kaçının yöneticilik pozisyonlarına erişebildiği, renkli şemalarla her yıl açıklanıyor. Bu şemalarda yıllar ve oranlar değişse de değişmeyen şey iki renk arasındaki uçurum. Rengin temsil ettiği cinsiyete göz ucuyla bakmadan, yüzde seksenlerin üzerinde seyredenin ''erkek'', yüzde yirmilere yeni ulaşanın ''kadın'' olduğunu biliyoruz. İçimizden hayret çığlıkları da atmıyoruz. Belki sessiz bir öfke…
William Burroughs “Kediler hizmet sunmazlar. Kendilerini sunarlar,” diye yazmıştı. Ancak bunu müdanasız bir tereddütle yaparlar. Bir kediyi coşkuyla selamladığınızda alacağınız karşılık birkaç serinkanlı göz kırpıştırmadan fazlası olmayacaktır. Sonra siz çalışırken durmaksızın mırlayıp kucağınıza, klavyenize ve dikkatinize el koyacaktır. Kediler sabahları mama kasesine miyavlar, ikindileri de günlük yürüyüşlerini yaparlar. Köpekler yaltaklık edecek kadar bize bağımlıdırlar, ama…
Marşmelov Testi, en meşhur sosyal bilim araştırmalarından biridir: Çocuğun önüne bir marşmelov bırakırsınız, ilkini yemeden on beş dakika bekleyebilirse ikincisini de alabileceğini söyleyip odadan ayrılırsınız. Çocuğun, ödülünü iki katına çıkarabilecek kadar sabırlı olup olmadığı, gelecekteki eğitiminde ve nihayetinde iş hayatında ona fayda sağlayacak bir irade gücüne sahip olup olmadığının göstergesi kabul edilir. Testi geçmek, birçoklarına…
Bazı sabahlar uyanmak capcanlı bir alternatif evreni öylece bırakmaya benzer. Gözlerinizi gerçekliğe açarsınız, ama gördüğünüz rüyayı karakterleri ve olay örgüsüyle hâlâ açık seçik hatırlıyorsunuzdur. Bazı sabahlarda da uyanmak daha ziyade hatırlanacak hiçbir şey olmadan karanlık bir boşluktan çıkmaya benzer. Rüyalarınızın ayrıntılarını neredeyse hiç hatırlamıyorsanız bile siz de rüya görüyorsunuzdur. Araştırmalar neredeyse herkesin, hiç rüya görmediğini…
William Burroughs “Kediler hizmet sunmazlar. Kendilerini sunarlar,” diye yazmıştı. Ancak bunu müdanasız bir tereddütle yaparlar. Bir kediyi coşkuyla selamladığınızda alacağınız karşılık birkaç serinkanlı göz kırpıştırmadan fazlası olmayacaktır. Sonra siz çalışırken durmaksızın mırlayıp kucağınıza, klavyenize ve dikkatinize el koyacaktır. Kediler sabahları mama kasesine miyavlar, ikindileri de günlük yürüyüşlerini yaparlar. Köpekler yaltaklık edecek kadar bize bağımlıdırlar, ama…
Marksizme akademide 1980'li yıllardan beri ağır bir baskı uygulandığını ve duvarın yıkılışından sonraki 10 yıl boyunca gelişme fırsatı tanınmadığını biliyoruz. Dolayısıyla 21. yüzyılın ilk on yılına geldiğimizde bir Ekşi Sözlük yazarının tabiriyle Slovenya menşeili düşünürler nezdinde Doğu Avrupa'da "sıkışmış bir gaz" misali biriken entelektüel birikimin patlaması hepimizde bir heyecan yaratmıştı. Batı akademisinin ne kadar kırmızı…
Geçen yıl Temmuz ayında NASA’nın "Juno" adlı uzay aracı, Jüpiter’in yerçekimi etkisine girecek kadar yavaşladı. 2016’daki Amerikan Bağımsızlık Günü’nde Juno frenlerine son kez asıldı. (NASA’ya göre bu zamanlama "vatansever" bir tesadüftü.) O günden sonra bilim insanları, bu 20 metrelik güneş enerjisiyle çalışan uzay aracından beklediklerinden daha fazla ve daha tuhaf bilgiler edinmeye başladı. İşte Juno’nun bu gizemli…
University of Liverpool tarafından yayımlanan bilimsel dergi Schizophrenia Research’te çıkan bir makale, bireylerin işitsel halüsinasyona yatkınlıkları ve müzikal yetenekleri arasında beyin yapısı üzerinden bir bağlantı ortaya çıkardı. Daha önce yapılan çalışmalarda müzisyenlerin beyinlerinin corpus callosum adı verilen, sol ve sağ beyin lobunu birbirine bağlayarak iki hemisfer arasındaki iletişimi sağlayan kalın sinir liflerinden oluşan bölümünün beyaz…
Gün geçmiyor ki gazetelerde, televizyonlarda veya haber akışlarımızda uykuyla ilgili yeni bir haber yer almasın. Uyku her yerde karşımıza çıkıyor. Bize durmadan ne kadar uykuya ihtiyacımız olduğu, uykumuzu almazsak neler olacağı ve yorgun çalışanlar yüzünden ekonominin ne kadar zarar ettiği anlatılıyor. Uyku uzmanları sanki yeni bir “felsefe taşı” bulunmuş gibi tavsiyelerini ve görüşlerini sıralıyor, uyku…
Hiç gökyüzüne bakarken insan yüzünü andıran bir bulut, Kandinsky’nin bir tablosuna bakarken mesela teyzenizin yüzünü gördüğünüz oldu mu? Cevabınız evetse yalnız değilsiniz, çünkü cansız nesnelerde insan yüzleri görmek oldukça yaygın bir durum. "Pareidolia" olarak adlandırılan bu durum, insan beyninin rastgele ve karmaşık desenlere anlamlar, özellikle de yüz özellikleri atfetmesine neden olan psikolojik bir olgu. Pareidolia, altın…
Ağrı, ham ve dolayımsız haliyle, insan deneyiminin en temel veçhelerinden biridir. Doğrudan varlığımızın özüne hitap eden bir his, ölümlülüğümüzün bir hatırlatıcısı, fiziksel ve duygusal sınırlarımızın bir işaretidir. Ancak modern çağda, bu kişisel ve çoğu zaman varoluşsal deneyim, sistematik olarak alınacak, satılacak ve hepsinden önemlisi kâr elde edilecek bir ürüne, bir metaya dönüştürülmüştür. Yaygın ilaç, tıbbi…
Öncelikle bize Dimension 35c tanıtılıyor, devasa ağaçların büyümesi için mükemmel iklim koşullarına sahip bir evren. Sonra her köşesinde bulunan eczanede, kırılmış bacaklara iyi gelecek bir serum bulunan gelecek boyutu var. Ayrıca pizzaların insan yediği, herkesin Mask (Peter Bogdanovich, 1985) filmindeki Eric Stoltz'a benzediği ve tabii ki çoklu evrendeki en iyi dondurmaya sahip evrenler. Çoklu evrenin…
Kendi sesinizin kaydını dinlemekten nefret ediyorsanız, yalnız değilsiniz. Bu durumun fizyolojik nedenleri görece anlaşılır: Ses üretimi akciğerlerden gelen havayla diyaframda başlar. Bu hava, ses tellerinden yüksek hızlarda geçerek saniyede yüzlerce titreşime neden olur. Titreşimler sesi çıkaracak dil ve ağız tarafından şekillendirilmeden önce boğaza doğru hareket eden perdeler oluşturur. Bu sesin nasıl algılandığı ayrıca ikiye ayrılır:…
Kaliforniya Üniversitesi’nden Diana Greene Foster tarafından yürütülen ve 2007‘de başlatılan Turnaway Araştırması kürtaj kliniklerinde bekleyen kadınların kürtaj yaptırsın ya da yaptırmasın gelecek 5 yıllık süreçlerine odaklanıyor ve bu süreci çeşitli açılardan ele alıyor. Amerika Birleşik Devletleri’nin 21 eyaletinden 1132 kadının katılımcı olduğu araştırmanın verileri birçok açıdan kritik sosyokültürel argümanlara işaret ediyor. Araştırma, özetle kürtaj yaptıran…
Bazı sabahlar uyanmak capcanlı bir alternatif evreni öylece bırakmaya benzer. Gözlerinizi gerçekliğe açarsınız, ama gördüğünüz rüyayı karakterleri ve olay örgüsüyle hâlâ açık seçik hatırlıyorsunuzdur. Bazı sabahlarda da uyanmak daha ziyade hatırlanacak hiçbir şey olmadan karanlık bir boşluktan çıkmaya benzer. Rüyalarınızın ayrıntılarını neredeyse hiç hatırlamıyorsanız bile siz de rüya görüyorsunuzdur. Araştırmalar neredeyse herkesin, hiç rüya görmediğini…
The Simpsons’ın yaratıcısı Matt Groening’in ve David X. Cohen’in bilimkurgu animasyon dizisi Futurama, yazar ekibinde matematik doktoralı birini barındırıyordu. Bu durum, televizyon tarihinin bilim adına en enteresan olaylarından birine sebep oldu: Futurama Kuramı. Bilimkurgunun, iyi bilimkurgunun bilimi gerçekliğin boyunduruğundan kurtardığı bilinir. Bu yüzden de iyisi çok sevilir. Normal şartlar altında herhangi bir bilimsel kuram veya…
Marşmelov Testi, en meşhur sosyal bilim araştırmalarından biridir: Çocuğun önüne bir marşmelov bırakırsınız, ilkini yemeden on beş dakika bekleyebilirse ikincisini de alabileceğini söyleyip odadan ayrılırsınız. Çocuğun, ödülünü iki katına çıkarabilecek kadar sabırlı olup olmadığı, gelecekteki eğitiminde ve nihayetinde iş hayatında ona fayda sağlayacak bir irade gücüne sahip olup olmadığının göstergesi kabul edilir. Testi geçmek, birçoklarına…
Mindhunter adlı yeni Netflix dizisinin bir sahnesinde bir FBI ajanı şu soruyu sorar: “Bir delinin nasıl düşündüğünü bilmedikçe ondan nasıl bir adım önde olabiliriz?” Bu, kriminal profil oluşturma işinin makul bir özeti. Polisler, seri katillerin ve psikopatların sapkın psikolojisini gerçekten anlayabilirlerse, onları yakalayabilir ve dehşet verici suçları sona erdirebilirler. Keşke gerçekten bu kadar basit olsa.…
Vaftiz oğlum Adam, dokuz yaşındayken, Elvis Presley’e yönelik kısa süreli ama acayip yoğun bir saplantı geliştirdi. “Jailhouse Rock” şarkısını, Kral’ın pest mırıldanmalarını ve kıvırmalarını olduğu gibi taklit ederek, yüksek sesle söylemeye başladı. Bir gece, onu uyuturken, içtenlikle bakıp sordu: “Johann, beni bir gün Graceland’e götürür müsün?” Fazla düşünmeden evet dedim. İşler ters gidene kadar da…
1975'te, Stanford Üniversitesi’ndeki araştırmacılar bir grup üniversite öğrencisini intiharla ilgili bir çalışmaya davet ettiler. Öğrencilere birer çift intihar notu gösterildi. Notlardan biri hayatta olan herhangi bir insan tarafından hazırlanmış, diğeri de gerçekten hayatına son vermiş biri tarafından yazılmıştı. Öğrencilerden de gerçek ve sahte notları birbirinden ayırt etmeleri istenmişti. Bazı öğrenciler bu işte çok yetenekli olduklarını…
Türkiye'de kadınların erkeklere oranla yüzde kaçının yöneticilik pozisyonlarına erişebildiği, renkli şemalarla her yıl açıklanıyor. Bu şemalarda yıllar ve oranlar değişse de değişmeyen şey iki renk arasındaki uçurum. Rengin temsil ettiği cinsiyete göz ucuyla bakmadan, yüzde seksenlerin üzerinde seyredenin ''erkek'', yüzde yirmilere yeni ulaşanın ''kadın'' olduğunu biliyoruz. İçimizden hayret çığlıkları da atmıyoruz. Belki sessiz bir öfke…
Dünyaca ünlü Sapiens: İnsan Türünün Kısa Bir Tarihi’nin yazarı Yuval Noah Harari’nin videolarını izlerseniz, insanların ona akıllara ziyan sorular sorduğunu görebilirsiniz. "The Agenda with Steve Paikin" programında Kanadalı gazeteci Steve Paikin: "Sizce bundan yüz yıl sonra mutlu olup olmamayı hâlâ umursayacak mıyız?" Antwerp Üniversitesi’nden bir dilbilim öğrencisi: "Çalıştığım alanın hâlâ geçerliliği var mı, bir de…
Türkiye'de kadınların erkeklere oranla yüzde kaçının yöneticilik pozisyonlarına erişebildiği, renkli şemalarla her yıl açıklanıyor. Bu şemalarda yıllar ve oranlar değişse de değişmeyen şey iki renk arasındaki uçurum. Rengin temsil ettiği cinsiyete göz ucuyla bakmadan, yüzde seksenlerin üzerinde seyredenin ''erkek'', yüzde yirmilere yeni ulaşanın ''kadın'' olduğunu biliyoruz. İçimizden hayret çığlıkları da atmıyoruz. Belki sessiz bir öfke…
Kaliforniya Üniversitesi’nden Diana Greene Foster tarafından yürütülen ve 2007‘de başlatılan Turnaway Araştırması kürtaj kliniklerinde bekleyen kadınların kürtaj yaptırsın ya da yaptırmasın gelecek 5 yıllık süreçlerine odaklanıyor ve bu süreci çeşitli açılardan ele alıyor. Amerika Birleşik Devletleri’nin 21 eyaletinden 1132 kadının katılımcı olduğu araştırmanın verileri birçok açıdan kritik sosyokültürel argümanlara işaret ediyor. Araştırma, özetle kürtaj yaptıran…
Öncelikle bize Dimension 35c tanıtılıyor, devasa ağaçların büyümesi için mükemmel iklim koşullarına sahip bir evren. Sonra her köşesinde bulunan eczanede, kırılmış bacaklara iyi gelecek bir serum bulunan gelecek boyutu var. Ayrıca pizzaların insan yediği, herkesin Mask (Peter Bogdanovich, 1985) filmindeki Eric Stoltz'a benzediği ve tabii ki çoklu evrendeki en iyi dondurmaya sahip evrenler. Çoklu evrenin…
The Simpsons’ın yaratıcısı Matt Groening’in ve David X. Cohen’in bilimkurgu animasyon dizisi Futurama, yazar ekibinde matematik doktoralı birini barındırıyordu. Bu durum, televizyon tarihinin bilim adına en enteresan olaylarından birine sebep oldu: Futurama Kuramı. Bilimkurgunun, iyi bilimkurgunun bilimi gerçekliğin boyunduruğundan kurtardığı bilinir. Bu yüzden de iyisi çok sevilir. Normal şartlar altında herhangi bir bilimsel kuram veya…