Haberler
Bilim & Teknoloji
Yaşam
Kültür & Sanat
Haberler
Bilim & Teknoloji
Kültür & Sanat
Ünlüye biçilen rol: Kamusal sorumluluk mu, günah keçisi olmak mı?
Geçen hafta Oyuncular Sendikası Yönetim Kurulu Üyesi Cem Yiğit Üzümoğlu, İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı'nın “boykot çağrısı yapanlar” hakkında başlattığı soruşturma kapsamında göz altına alındı. Bu gelişme yalnızca hukuki zeminde değil, kültürel anlamda ve temsil düzeyinde de bir kırılma yarattı. Olayın kendisinden ziyade öncesinde ve sonrasında yaşananlar Türkiye’de ünlü figürlerin kamusal alandaki rolünün toplumsal açıdan nasıl kodlandığını…
Oyuncular sessiz mi? Hayır, yalnız.
Bir süredir sosyal medyada çokça konuşulan “Oyuncular neden sessiz?” sorusu, içeriden biri olarak beni hem düşündürüyor hem de yaralıyor. Çünkü bu sessizlik duyarsızlıktan değil, daha çok yapısal bir yalnızlıktan kaynaklanıyor. Mesleğini sevgiyle, inatla sürdüren yüzlerce oyuncu güvencesizlik, korku, baskı, linç tehdidi ve sektörel örgütsüzlük sarmalında ya sesini çıkaramıyor ya da çıkardığında yalnız kalmaktan korkuyor. Bu…
Şahsiyet son fasıl: “Kader deyip geçemezsin”
Türkiye’de herkes her şeyi anında unutmaya meyilli olsa da geçmiş bir türlü geçmeyen bir hastalık gibidir, semptomlarını durmadan tekrarlar. Davalar zamanaşımına uğrasa da, insanlar zorla kaybedilse ve faili meçhul cinayetlere kurban gitse de genelde konuşulmayan karanlık siyasi geçmişimiz çatıdan damlayan su veya duvarda beliren çatlak gibi hayatımıza sızar. Böylece geçmiş hiç geçmez, gelecek de gelmez.…
Şimdi günah keçisi video oyunları mı?
Eskişehir’de gözü dönmüş bir saldırganın kafasında kask, elinde balta, yüzünde maske ve üzerinde hücum yeleğiyle etrafa saldırması kamuoyunun tepkisinin ardından olayın bazı yönlerinin fazlaca vurgulandığı ama bazı kısımlarının da manipülatif şekilde görmezden gelindiği büyük bir toplumsal infiale dönüştü. Bu vaka sosyal medyada, haber portallarında ve gündelik sohbetlerde tartışılırken, tartışmaların odağı neredeyse bütünüyle video oyunlarına kaymış…
Baldur’s Gate 3, saf kaçışçılık ve tarihin sonu
"Sanatı nasıl değerlendiriyoruz, herhangi bir sanat eserini sevmemize ya da sevmememize neden olan şey nedir?" gibi sorular uzun zamandır kafamı kurcalıyor. Yüzeysel sanat eleştirisi hakkında vardığım eksik ama iş görür sonuç şu: kişisel deneyimlerimiz, yetiştirilme tarzımız ve sosyal, politik, ekonomik, etnik, dini ve cinsel kompozisyonumuz temelinde "bize konuşanı" seviyoruz. Eserin yeniliğinden kaynaklı içsel önyargı bariyeri…
vesaire 10 yaşında: Alternatif seslere neden ihtiyacımız var?
vesaire, 2024’te 10. yaşını kutluyor. Yayımlayacağımız birkaç yazıyla vesaire'nin kuruluş amacını, geçmişten günümüze ne yapmaya çalıştığını, gelecekte neye dönüşmek istediğini inceleyeceğiz. Böylelikle son on yılın kültür ve yayıncılık hayatına kısa, küçük ölçekli bir bakış atabilmeyi de umuyoruz. İyi okumalar dileriz. Birinci sınıf öğrencilerine verdiğim Debates in Media Studies [Medya Çalışmalarındaki Tartışmalar] dersi, Adorno ve Horkheimer…
“Instagram photo dump” çaresizliği
Jennifer Lopez, 1 Eylül 2024’te “Ne yazdı ama…” diye veciz bir açıklama yaparak Instagram’daki 250 milyon takipçisiyle tam on altı adet fotoğraf paylaştı. Bu paylaşım, uzun süredir magazin basınının gündeminde yer alan iki yıllık Jennifer Lopez-Ben Affleck ilişkisinin sonunu getiren ve herkesin gözü önünde gerçekleşen boşanma davasının hemen ardından gelmişti. Lopez, fotoğraflarda kayıtsız ve umursamaz…
Algoritmanın tiranlığı: Neden kahve dükkanlarının hepsi aynı?
2010’larda, restoranları ve başka yerel işletmeleri bulmak ve puanlamak için kullanılan Yelp adlı uygulamanın sıkı bir kullanıcısıydım. Kırmızı-beyaz arayüzüyle benim için hem New York'ta hem de yurtdışında güvenilir bir öneri kaynağı haline gelmişti. Berlin, Kyoto ve Reykjavík’te kahve dükkanı arar dururdum, Yelp’in diğer kullanıcıların her bir mekanı ne kadar beğendiğini gösteren yıldız derecelendirmesine göre hazırlanmış…
O mu, bu mu? İşte bütün mesele bu.
Sosyal medya tüm işlevlerinin yanı sıra devasa bir oyun alanı. Menemen anketleriyle, “Hangi rock grubusun?” testleriyle, Twitter’daki “Beğen, hakkında anonim yorum yapayım” ya da Ekşi Sözlük’teki “Üstteki yazara bir mesaj bırak” etkinlikleriyle sınırsız vakit geçirebilme imkanı, sosyal medyanın temel eğlencelik boyutu. Bu oyun tiplerinden biri ve şu sıralar belki de en popüleriyse “O mu, bu…
Dokunaklı hatta trajik bir varlık: Turist
İnsanların dile getirmekten kendilerini alamadıkları en içi boş ifade nedir? Ben, herhalde “seyahat etmeyi seviyorum” derdim. Bu cümle karşınızdaki kişi hakkında pek de bir şey söylemez çünkü hemen herkes seyahat etmeyi sever. Ama insanlar seyahat etmeyi sevdiklerini söyler dururlar, nedense hem seyahat ettikleri hem de seyahat etmeyi dört gözle bekledikleri için kendileriyle övünürler. Seyahat etmeyi…
Hasçelikler, mizah ve memleket
Sosyal medya dehlizlerinin dibindekiler muhtemelen Sude Belkıs’ı ve yenilikçi Twitch yayınlarını çoktan yakın kadrajlarına almışlardır. Ancak Belkıs TV’yi daha geniş bir kitlenin gündemine yerleştiren asıl içerik, çok konuşulan Hasçelikler and The City isimli amatör mini-dizi oldu. Dizinin ortaya çıkış sürecini de izlediğimiz ilk bölümün ardından düşündüğüm tek şey, Sude Belkıs’ın yanına arkadaşlarını da alarak evcilik…
Sinir bozucu, tüyler ürpertici bir seyirlik: “Baby Reindeer”
“iPhone’umdan gönderildi” cümlesi hiç bu kadar tüyler ürpertici olmamıştı. Baby Reindeer, Richard Gadd’ın çalıştığı barda tanıştığı Martha adında orta yaşlı bir kadın tarafından takip edilme deneyimini anlattığı, dehşet verici olduğu kadar büyük beğeni toplayan tek kişilik oyununun Netflix uyarlaması. Martha, Donny’nin (Richard Gadd’ın alter egosu) e-posta adresini ele geçirir, her gece durmadan bazen tutarlı, bazen…
Burhan Altıntop kötü biri mi?
Yakın zamanda Twitter’da 90 kuşağının Avrupa Yakası’nı, 2000 sonrası kuşağın da Yalan Dünya’yı özlemle izlediğinden konu açılmıştı. Memleket gerçekliğine biri on, diğeri yirmi sene uzak olan bu diziler, her kesimden tanıdık karakterleriyle Türkiye’nin “nispeten” şimdikinden daha yaşanabilir bir halinin hatırası işlevini görüyor. Her kuşağın kendinden on sene öncekine hasret ve gıptayla bakması başlı başına üzülmek…
vesaire 10 yaşında: İnternet yayıncılığında bağımsızlık
Burnumun, kollarımın, bacak boyumun, memelerimin hepsinin birbirine göre orantısızlaşmaya başladığı, fikirlerin ve beğenilerin kalıcığına yürekten inandığım, daha fenası onları ifade edişimin özüne yetişkinlere karşı bir inat yerleştiğinden, sevilmenin zor olduğu bir yaştayım. 14 yaşındayım. Yan komşumuz dünyalar tatlısı bir teyze ve o yıllarda 22-23 yaşında olan yeğeni. Evlerine internet bağlattıkları için, ömrünü yeğen sevgisine veren…
Sosyal medya ve popülerlik paradoksu: Doğruluk mu, cesaret mi?
Bu kız ne iş yapıyor? Hiç, sadece ünlü. Bu sorunun 2000’li yıllarda Kim Kardashian için sorulduğunu hatırlıyorum. Belirli bir mesleği ya da yeteneği olmayan bir insanın “başarısının” sorgulandığı dönemlerdi bunlar. Reality show’ların dönemi… O zamanlar birçoğumuz hâlâ Kim Kardashian’a meslek seçmeye diretirken, bazılarımız popülerliğin kendisini bir mesleğe dönüştüren yeni düzene ayak uydurmaya başlamıştı bile. Kim…
“Instagram kapatılınca ben”
Türkiye’de Instagram’a erişim 2 Ağustos itibarıyla hiçbir açıklama yapılmadan engellendi. Bunun üzerine başta Twitter (X) olmak üzere diğer sosyal medya mecralarında yasağın nedeniyle ilgili iddialar ve spekülasyonlar dolaşmaya başladı. Yasağın Hamas lideri İsmail Haniye’nin öldürülmesi üzerine Türkiye’de Haniye için milli yas ilan edilmesinin üstüne gelmesi, Instagram yasağının milli yasla ilintili olduğu iddiasının güçlenmesine yol açtı.…
Sosyal medyada nasıl etkili yorum yapılır?
Sosyal medyada çokça karşılaştığımız etkili yorumların dayandığı temel ilkeleri kayda geçirmek artık kaçınılmaz bir zorunluluktu. Bu rehberi, bize bu ilkeleri öğreten yorulmak bilmez ruhlara ithaf etmekten başka çaremiz yok. Ne de olsa, teori pratikten doğar ve yine pratiğe ışık tutar. Sosyal medyada nasıl etkili yorum yapılır? 7 maddede açıklıyoruz, buyursunlar. 1. Gönderinin tamamını veya ilgili…
2000’ler nostaljisinin zamanı geldi mi?
Netflix’in 2023 yapımı dizisi Beef’i izliyorum. Trafikte başlayan, birtakım kişisel, toplumsal, sınıfsal dertlerle katmerlenen bir kavgayı anlatıyor. İki kişi birbirine giderek daha da kuruluyor, kuruldukça diğerinin hayatına daha da dahil oluyor, dahil oldukça kendi hayatının dizginlerini daha da kaybediyor. İlk bölümün sonunda biri diğerinin evine giriyor, tuvaletin her yerine güzelce çişini yapıp kaçıyor. Kaçarken yüzünde…
Kızıl Goncalar ne anlatıyor?
18 Aralık 2023 tarihinde gösterilmeye başlayan ve yayınlanmasıyla büyük tartışmalara sebep olan Kızıl Goncalar dizisi hem izleyiciden gördüğü ilgiyle hem de maruz kaldığı sansür ve engelleme girişimleriyle gündem oldu. Dizinin yarattığı bu çatışmalı etki nereden geliyor, bu durum bize ne anlatıyor? Açıkçası, popüler kültür ürünlerinden yakın okumalar yaparak, hikaye ayrıntılarını ve estetik tercihlerini çözümleyerek, anlatısının…
Anlatılan senin hikayendir, ne gülüyorsun?
2000’lerin ilk on yılında Türkiye güldürüsünün altın anahtarını elinde bulunduran komedyenlerin şimdilerde peş peşe andropoza girmesinin ardından, mizah kendini derin bir fetret döneminin ortasında buldu. Eskinin ağır topları çaresiz çırpınışların eşlik ettiği bir zindelik gösterisi içinde acıma duygusu uyandırırken yeni figürler de bu yarı-anarşi ortamının kaosundan istifade ederek piyasada kendine bir yer edinmeyi arzuluyor. Önce…
Algoritmanın tiranlığı: Neden kahve dükkanlarının hepsi aynı?
2010’larda, restoranları ve başka yerel işletmeleri bulmak ve puanlamak için kullanılan Yelp adlı uygulamanın sıkı bir kullanıcısıydım. Kırmızı-beyaz arayüzüyle benim için hem New York'ta hem de yurtdışında güvenilir bir öneri kaynağı haline gelmişti. Berlin, Kyoto ve Reykjavík’te kahve dükkanı arar dururdum, Yelp’in diğer kullanıcıların her bir mekanı ne kadar beğendiğini gösteren yıldız derecelendirmesine göre hazırlanmış…
Hasçelikler, mizah ve memleket
Sosyal medya dehlizlerinin dibindekiler muhtemelen Sude Belkıs’ı ve yenilikçi Twitch yayınlarını çoktan yakın kadrajlarına almışlardır. Ancak Belkıs TV’yi daha geniş bir kitlenin gündemine yerleştiren asıl içerik, çok konuşulan Hasçelikler and The City isimli amatör mini-dizi oldu. Dizinin ortaya çıkış sürecini de izlediğimiz ilk bölümün ardından düşündüğüm tek şey, Sude Belkıs’ın yanına arkadaşlarını da alarak evcilik…
Sosyal medya ve popülerlik paradoksu: Doğruluk mu, cesaret mi?
Bu kız ne iş yapıyor? Hiç, sadece ünlü. Bu sorunun 2000’li yıllarda Kim Kardashian için sorulduğunu hatırlıyorum. Belirli bir mesleği ya da yeteneği olmayan bir insanın “başarısının” sorgulandığı dönemlerdi bunlar. Reality show’ların dönemi… O zamanlar birçoğumuz hâlâ Kim Kardashian’a meslek seçmeye diretirken, bazılarımız popülerliğin kendisini bir mesleğe dönüştüren yeni düzene ayak uydurmaya başlamıştı bile. Kim…
“Instagram photo dump” çaresizliği
Jennifer Lopez, 1 Eylül 2024’te “Ne yazdı ama…” diye veciz bir açıklama yaparak Instagram’daki 250 milyon takipçisiyle tam on altı adet fotoğraf paylaştı. Bu paylaşım, uzun süredir magazin basınının gündeminde yer alan iki yıllık Jennifer Lopez-Ben Affleck ilişkisinin sonunu getiren ve herkesin gözü önünde gerçekleşen boşanma davasının hemen ardından gelmişti. Lopez, fotoğraflarda kayıtsız ve umursamaz…
Baldur’s Gate 3, saf kaçışçılık ve tarihin sonu
"Sanatı nasıl değerlendiriyoruz, herhangi bir sanat eserini sevmemize ya da sevmememize neden olan şey nedir?" gibi sorular uzun zamandır kafamı kurcalıyor. Yüzeysel sanat eleştirisi hakkında vardığım eksik ama iş görür sonuç şu: kişisel deneyimlerimiz, yetiştirilme tarzımız ve sosyal, politik, ekonomik, etnik, dini ve cinsel kompozisyonumuz temelinde "bize konuşanı" seviyoruz. Eserin yeniliğinden kaynaklı içsel önyargı bariyeri…
Sinir bozucu, tüyler ürpertici bir seyirlik: “Baby Reindeer”
“iPhone’umdan gönderildi” cümlesi hiç bu kadar tüyler ürpertici olmamıştı. Baby Reindeer, Richard Gadd’ın çalıştığı barda tanıştığı Martha adında orta yaşlı bir kadın tarafından takip edilme deneyimini anlattığı, dehşet verici olduğu kadar büyük beğeni toplayan tek kişilik oyununun Netflix uyarlaması. Martha, Donny’nin (Richard Gadd’ın alter egosu) e-posta adresini ele geçirir, her gece durmadan bazen tutarlı, bazen…
O mu, bu mu? İşte bütün mesele bu.
Sosyal medya tüm işlevlerinin yanı sıra devasa bir oyun alanı. Menemen anketleriyle, “Hangi rock grubusun?” testleriyle, Twitter’daki “Beğen, hakkında anonim yorum yapayım” ya da Ekşi Sözlük’teki “Üstteki yazara bir mesaj bırak” etkinlikleriyle sınırsız vakit geçirebilme imkanı, sosyal medyanın temel eğlencelik boyutu. Bu oyun tiplerinden biri ve şu sıralar belki de en popüleriyse “O mu, bu…
Şimdi günah keçisi video oyunları mı?
Eskişehir’de gözü dönmüş bir saldırganın kafasında kask, elinde balta, yüzünde maske ve üzerinde hücum yeleğiyle etrafa saldırması kamuoyunun tepkisinin ardından olayın bazı yönlerinin fazlaca vurgulandığı ama bazı kısımlarının da manipülatif şekilde görmezden gelindiği büyük bir toplumsal infiale dönüştü. Bu vaka sosyal medyada, haber portallarında ve gündelik sohbetlerde tartışılırken, tartışmaların odağı neredeyse bütünüyle video oyunlarına kaymış…
“Instagram kapatılınca ben”
Türkiye’de Instagram’a erişim 2 Ağustos itibarıyla hiçbir açıklama yapılmadan engellendi. Bunun üzerine başta Twitter (X) olmak üzere diğer sosyal medya mecralarında yasağın nedeniyle ilgili iddialar ve spekülasyonlar dolaşmaya başladı. Yasağın Hamas lideri İsmail Haniye’nin öldürülmesi üzerine Türkiye’de Haniye için milli yas ilan edilmesinin üstüne gelmesi, Instagram yasağının milli yasla ilintili olduğu iddiasının güçlenmesine yol açtı.…
Dokunaklı hatta trajik bir varlık: Turist
İnsanların dile getirmekten kendilerini alamadıkları en içi boş ifade nedir? Ben, herhalde “seyahat etmeyi seviyorum” derdim. Bu cümle karşınızdaki kişi hakkında pek de bir şey söylemez çünkü hemen herkes seyahat etmeyi sever. Ama insanlar seyahat etmeyi sevdiklerini söyler dururlar, nedense hem seyahat ettikleri hem de seyahat etmeyi dört gözle bekledikleri için kendileriyle övünürler. Seyahat etmeyi…
vesaire 10 yaşında: İnternet yayıncılığında bağımsızlık
Burnumun, kollarımın, bacak boyumun, memelerimin hepsinin birbirine göre orantısızlaşmaya başladığı, fikirlerin ve beğenilerin kalıcığına yürekten inandığım, daha fenası onları ifade edişimin özüne yetişkinlere karşı bir inat yerleştiğinden, sevilmenin zor olduğu bir yaştayım. 14 yaşındayım. Yan komşumuz dünyalar tatlısı bir teyze ve o yıllarda 22-23 yaşında olan yeğeni. Evlerine internet bağlattıkları için, ömrünü yeğen sevgisine veren…
vesaire 10 yaşında: Alternatif seslere neden ihtiyacımız var?
vesaire, 2024’te 10. yaşını kutluyor. Yayımlayacağımız birkaç yazıyla vesaire'nin kuruluş amacını, geçmişten günümüze ne yapmaya çalıştığını, gelecekte neye dönüşmek istediğini inceleyeceğiz. Böylelikle son on yılın kültür ve yayıncılık hayatına kısa, küçük ölçekli bir bakış atabilmeyi de umuyoruz. İyi okumalar dileriz. Birinci sınıf öğrencilerine verdiğim Debates in Media Studies [Medya Çalışmalarındaki Tartışmalar] dersi, Adorno ve Horkheimer…
Anlatılan senin hikayendir, ne gülüyorsun?
2000’lerin ilk on yılında Türkiye güldürüsünün altın anahtarını elinde bulunduran komedyenlerin şimdilerde peş peşe andropoza girmesinin ardından, mizah kendini derin bir fetret döneminin ortasında buldu. Eskinin ağır topları çaresiz çırpınışların eşlik ettiği bir zindelik gösterisi içinde acıma duygusu uyandırırken yeni figürler de bu yarı-anarşi ortamının kaosundan istifade ederek piyasada kendine bir yer edinmeyi arzuluyor. Önce…
2000’ler nostaljisinin zamanı geldi mi?
Netflix’in 2023 yapımı dizisi Beef’i izliyorum. Trafikte başlayan, birtakım kişisel, toplumsal, sınıfsal dertlerle katmerlenen bir kavgayı anlatıyor. İki kişi birbirine giderek daha da kuruluyor, kuruldukça diğerinin hayatına daha da dahil oluyor, dahil oldukça kendi hayatının dizginlerini daha da kaybediyor. İlk bölümün sonunda biri diğerinin evine giriyor, tuvaletin her yerine güzelce çişini yapıp kaçıyor. Kaçarken yüzünde…
Belki de en iyisi oynamamaktır
"Allah aşkına! Biz biraz önce ne yaşadık?" Dün akşamki oynanamayan maçın yorumcusu, eski futbolcu ve teknik direktör Reha Kapsal, karşılaşma tatil edildikten sonra bu soruyu sordu. Ardından sürekli kendisini tekrar ederek ateşli bir şekilde Fenerbahçe’nin maçı oynamama kararını eleştirdi. Öncelikle Türkiye futbolunda herhangi bir şeye hâlâ şaşırabiliyor olmak ilginç tabii. Yani dün akşama kadar her…
Kızıl Goncalar ne anlatıyor?
18 Aralık 2023 tarihinde gösterilmeye başlayan ve yayınlanmasıyla büyük tartışmalara sebep olan Kızıl Goncalar dizisi hem izleyiciden gördüğü ilgiyle hem de maruz kaldığı sansür ve engelleme girişimleriyle gündem oldu. Dizinin yarattığı bu çatışmalı etki nereden geliyor, bu durum bize ne anlatıyor? Açıkçası, popüler kültür ürünlerinden yakın okumalar yaparak, hikaye ayrıntılarını ve estetik tercihlerini çözümleyerek, anlatısının…
Burhan Altıntop kötü biri mi?
Yakın zamanda Twitter’da 90 kuşağının Avrupa Yakası’nı, 2000 sonrası kuşağın da Yalan Dünya’yı özlemle izlediğinden konu açılmıştı. Memleket gerçekliğine biri on, diğeri yirmi sene uzak olan bu diziler, her kesimden tanıdık karakterleriyle Türkiye’nin “nispeten” şimdikinden daha yaşanabilir bir halinin hatırası işlevini görüyor. Her kuşağın kendinden on sene öncekine hasret ve gıptayla bakması başlı başına üzülmek…
Sosyal medyada nasıl etkili yorum yapılır?
Sosyal medyada çokça karşılaştığımız etkili yorumların dayandığı temel ilkeleri kayda geçirmek artık kaçınılmaz bir zorunluluktu. Bu yazıyı, bize bu ilkeleri öğreten yorulmak bilmez ruhlara ithaf etmekten başka çaremiz yok. Ne de olsa, teori pratikten doğar ve yine pratiğe ışık tutar. Sosyal medyada nasıl etkili yorum yapılır? 7 maddede açıklıyoruz, buyursunlar. 1. Gönderinin tamamını veya ilgili…
Şahsiyet son fasıl: “Kader deyip geçemezsin”
Türkiye’de herkes her şeyi anında unutmaya meyilli olsa da geçmiş bir türlü geçmeyen bir hastalık gibidir, semptomlarını durmadan tekrarlar. Davalar zamanaşımına uğrasa da, insanlar zorla kaybedilse ve faili meçhul cinayetlere kurban gitse de genelde konuşulmayan karanlık siyasi geçmişimiz çatıdan damlayan su veya duvarda beliren çatlak gibi hayatımıza sızar. Böylece geçmiş hiç geçmez, gelecek de gelmez.…
Ricky Gervais’in son gösterisini sevmedim, ama sandığınız nedenden değil
Ricky Gervais’in yeni gösterisi Armageddon, 2023 bitmeden Netflix kataloğuna eklendi. En azından benim sosyal medya akışıma düştüğü kadarıyla pek de beğenilmedi. Örneğin komedyen Baturay Özdemir, woke (ayık) kültürü yüzünden Gervais’in her şakadan önce icazet almak mecburiyeti hissettiğini söyledi. Meselenin woke kültürü olmadığını belirterek Gervais’in artık komik olmadığını savunanlar ya da tavrını, ele aldığı konuları eleştirenler…